AD ASTRA : Αναζητώντας απαντήσεις κοιτώντας προς την λάθος κατεύθυνση.

by Αντρέι Κοτσεργκίν

‘I’m calm, steady. I slept well, eight point two hours. No bad dreams. I am ready to go. Ready to do my job to the best of my abilities. I am focused only on the essentials, to the exclusion of all else. I will make only pragmatic decisions. I will not allow myself to be distracted. I will not allow my mind to linger on that which is unimportant. I will not rely on anyone or anything. I will not be vulnerable to mistakes. ‘

Το AD ASTRA, του σκηνοθέτη James Gray, ξεκινάει με τον αστροναύτη Roy McBride να μας αναλύει το τι θα κάνει αλλά και όλα όσα θα αποφύγει να κάνει καθώς πασχίζει να βρει μια λύση για την σωτηρία του πλανήτη του ενώ βρίσκεται εκεί , επάνω στα άστρα.

Ακούγοντας τον να ξεδιπλώνει τα ‘σχέδια‘ του μέσα σου εξαρχής το ξέρεις ότι πιθανότατα τίποτε εκεί πάνω δεν θα πάει βάση σχεδίου. Και όμως μονάχα με δέος και σεβασμό μπορείς να αντιμετωπίσεις αυτόν τον άντρα που τολμά να ταξιδέψει σε μέρη που ελάχιστοι άντρες θα τολμούσαν να τα επισκεφτούν…

Στο AD ASTRA ο σκηνοθέτης μας ταξιδεύει σε ένα μέλλον διόλου μακρινό και στο οποίο η ανθρωπότητα αναζητεί στα άστρα μια ‘λύση‘ για τα προβλήματα που η ίδια δημιούργησε.

Σε επίπεδο εικόνας ο Gray μας κάνει μια ξενάγηση σε μέρη για τα οποία αν και έχουμε μια γνώση εδώ καταλήγουν να φαντάζουν εξαιρετικά πρωτόγνωρα και απόμακρα. Όμως παράλληλα το σκηνοθετικό του ύφος διακρίνεται από μια εξαιρετικά γνώριμη αισθητική.

Ταξιδεύοντας μέσω αυτού του φιλμ θα σου έρθουν στο μυαλό εικόνες από άλλες ταινίες όπως είναι τα GRAVITY του Alfonso Cuaron, το SOLARIS του Tarkovsky, το INTERSTELLAR του Christopher Nolan και το 2001 A SPACE ODYSSEY του Stanley Kubrick. Οι ομοιότητες αλλά και οι φόροι τιμής σε αυτά τα διαστημικά έπη σπουδαίων σκηνοθετών είναι αρκετές και απόλυτα ευδιάκριτες και καθιστούν πιθανές κατηγορίες περί ‘έλλειψης πρωτοτυπίας’ απέναντι στον Gray και την ταινία του να φαντάζουν βάσιμες. Όμως από την άλλη και οι τέσσερις δημιουργοί που προανέφερα κατόρθωσαν κάτι το μοναδικό και το σπουδαίο :

Ενώ κλήθηκαν να εξερευνήσουν ένα αχανές, γεμάτο μυστήρια και πιθανότητες μέρος όπως είναι το διάστημα κατέληξαν να αποτυπώσουν υπερβολικά πολλές και σημαντικές πτυχές του, ο καθένας με τον ιδιαίτερο τρόπο του.

Και κατά συνέπεια άφησαν ελάχιστο ‘ανεξερεύνητο χώρο’ για τους μετέπειτα δημιουργούς. Αλλά από την άλλη η ικανότητα του να ανακαλύπτεις καινούργια πράγματα μέσα σε ένα έδαφος που έχει εκτενώς εξερευνηθεί κινηματογραφικά είναι αυτή που καθιστά έναν σκηνοθέτη ‘μεγάλο‘.

Στο AD ASTRA ο Gray αδυνατώντας να βρει τα δικά του πατήματα καταλήγει να συνθέσει ένα space δράμα φιλμ που φαντάζει μάλλον ως συμβατικό. Εδώ τα κλισέ δεν είναι και λίγα μιας και θα δούμε γνώριμες απειλές , φοβίες, θανάτους και τεχνικές επιβίωσης. Από την άλλη όμως αυτή η επανάληψη ίσως και να κρίνεται απόλυτα λογική κίνηση μιας και τα ταξίδια στο διάστημα ανέκαθεν στηρίζονταν σε μια προσεχτικά μελετημένη ρουτίνα ενώ και οι κίνδυνοι ενός τέτοιου ταξιδιού είναι αρκετά συγκεκριμένοι.

Και πάλι όμως οπτικά το AD ASTRA είναι χάρμα οφθαλμών.

Σε επίπεδο ερμηνειών το φιλμ έχει στην διάθεση του ένα πλούσιο cast που αποτελείται από φρέσκους αλλά και βετεράνους ηθοποιούς που όλοι τους κατέχουν ταλέντο. Αλλά στο φινάλε η ιστορία του AD ASTRA περιστρέφεται ολοκληρωτικά γύρω από τον αστροναύτη του Brad Pitt που εδώ λειτουργεί σαν ένας ‘Αργοναύτης του Διαστήματος’ που έχοντας ως πρόφαση την επιθυμία να ξαναδεί τον πατέρα του καταλήγει να αναζητά μια ένδειξη της ύπαρξης του Θεού ή πιο σωστά εκείνου που ορίζουμε ως ‘Θεό‘ για τους εαυτούς μας. Για κάποιους ο ‘Θεός‘ μπορεί να είναι ένας Πλανήτης, για άλλους πάλι μεταφράζεται στην ύπαρξη εξωγήινης ζωής ενώ για ορισμένους θνητούς δεν είναι άλλος παρά ο ίδιος τους ο πατέρας…

Στο AD ASTRA o Brad Pitt προβαίνει σε έναν ‘μονόλογο‘ που αντηχεί ανάμεσα στα άστρα και μέσα από αυτόν πασχίζει να ξαναβρεί τα χαμένα ανθρώπινα συναισθήματα του. Διάολε εδώ σε ορισμένες περιπτώσεις η απάθεια του αστροναύτη του φαντάζει πιο ψυχρή και από το ίδιο το διάστημα που καλείται να εξερευνήσει.

Δεν θα ταν καθόλου υπερβολή να χαρακτηρίσουμε τον ρομποτικό HAL 9000 από την Οδύσσεια του Kubrick ως έναν σαφώς πιο ‘ανθρώπινο‘ χαρακτήρα από τούτον τον μοναχικό αστροναύτη που φαίνεται να αισθάνεται πιο άνετα στη απομόνωση του διαστήματος παρά μέσα στην κοινωνία που βρίσκεται από κάτω του.

Αυτή η απουσία φανερών συναισθημάτων ίσως και να ξενίσει τον θεατή και να τον αναγκάσει να την αποδώσει στην ‘έλλειψη βάθους’ του χαρακτήρα όμως ακριβώς μέσα σε αυτή την Άβυσσο επιθυμούν οι Pitt και Gray να μας προσγειώσουν.

Ο Brad Pitt συνεχίζει θεαματικά την απογείωση του ως ηθοποιός παίζοντας έναν εξαιρετικά κυνικό και άχαρο ρόλο και διαπρέπει σε αυτόν. Απέναντι του θα βρεθεί ο ‘μπαμπάς‘ Tommy Lee Jones που εδώ ενσαρκώνει ουσιαστικά μια παραλλαγή του παρανοϊκού Συνταγματάρχη Kurtz του Marlon Brando στο Αποκάλυψη Τώρα αν εκείνος αντί για το Βιετνάμ και τις αχανείς του ζούγκλες επέλεγε το απέραντο κενό του διαστήματος ώστε να πασχίσει να το καλύψει με την τρέλα του.

Σε ανθρώπινο επίπεδο το AD ASTRA τολμά να κάνει μια εξερεύνηση της θνητής μας φύσης με έναν τρόπο παρόμοιο με εκείνης της ταινίας του Francis Ford Coppola. Σε κάποια σημεία η εξερεύνηση αυτή αποφέρει καρπούς ενώ σε άλλα πάλι χάνεται κάπου μέσα στο σκοτάδι τόσο των τοπίων που μας αποκαλύπτει όσο και των χαρακτήρων της…

‘I always wanted to become an astronaut, for the future of mankind and all. At least, that’s what I always told myself.  ‘

Μέσω του AD ASTRA οι James Gray και Brad Pitt μας ταξιδεύουν με μεγαλεπήβολο τρόπο σε γνώριμα μέρη και θεματολογίες. Και να όμως που όλες οι επαναλήψεις και τα κλισέ φαίνεται να λειτουργούν ευεργετικά για το φιλμ. Τουλάχιστον τα περισσότερα από αυτά.

Η ταινία αυτή είναι μια ακόμη εξύμνηση του επαγγέλματος / λειτουργήματος του αστροναύτη. Ένα ακόμη διαστημικό έπος αφιερωμένο σε όλους αυτούς τους τολμηρούς άντρες και γυναίκες. Παράλληλα όμως λειτουργεί και ως μια κλινική μελέτη των παρορμήσεων που ωθούν τέτοιους ανθρώπους να εγκαταλείψουν την Γη μας και να αναζητήσουν κάτι το ‘Θείο‘ , έναν σκοπό, μακριά από αυτή.

Στο φινάλε όμως το AD ASTRA πάνω απ’όλα λειτουργεί ως μια κρίσιμη και σταράτη υπενθύμιση γύρω από την ίδια μας την φύση και την διαχρονική τάση μας για αποίκηση και εκμετάλλευση . Όσα έτη φωτός μακριά και αν ταξιδέψουμε , όσα μέρη και αν ανακαλύψουμε η διαδικασία που θα ακολουθήσουμε θα είναι πάντα ακριβώς η ίδια :

Χαρτογράφηση, αποίκηση και κάθε λογής εκμετάλλευση.

Όλα αυτά τα ριψοκίνδυνα ταξίδια που διαπράττουν αυτοί οι γενναίοι άνθρωποι, όλα τα επιβλητικά και ‘αγνά‘ τοπία που θα ανακαλύψουν στο τέλος θα πέσουν θύματα μιας εμπορευματοποίησης η οποία πηγάζει κατευθείαν μέσα από την έμφυτη μεγαλομανία και απληστία μας.

Ο μοναδικός τρόπος για να αλλάξει αυτή η πραγματικότητα είναι να ανακαλύψουμε κάτι εκεί ψηλά που θα μας συνταράξει και κατά συνέπεια θα μας αλλάξει ως είδος. Αλλά ακόμη και σε ένα αχανές τοπίο όπως είναι το διάστημα οι πιθανότητες για μια τέτοια εξέλιξη φαντάζουν απελπιστικά λίγες. Στο τέλος ίσως οι απαντήσεις στα όποια ερωτήματα και προβλήματα μας να βρίσκονται μονάχα κάτω στην Γη…

Βαθμολογία : Μία θεαματική πτήση όμως σε επίπεδο σεναρίου η στολή του αστροναύτη μπάζει σε αρκετά σημεία και στο τέλος καταφτάνει δεύτερος στην κινηματογραφική κούρσα του διαστήματος…