SKYFALL : Τι μπορεί να διακρίνει ένας ψυχρός φονιάς μέσα σε ένα γκρίζο ουρανό ?

by Αντρέι Κοτσεργκίν

Το SKYFALL, η τρίτη κατά σειρά ταινία του Daniel Craig ως 007, σε πολλές από τις πτυχές του φαντάζει με έναν ουρανό που πέφτει με αποτέλεσμα όλα να έρθουν ‘ ανάποδα‘…

Ύστερα από δυο αρκετά ψυχρές και ρεαλιστικές ταινίες το φλεγματικό χιούμορ του James Bond επιστρέφει αλλά χωρίς να πλησιάζει στο campy παρελθόν προκατόχων του όπως ήταν ο τιτάνας Sir Roger Moore.

Επίσης εδώ έχουμε και την παντελώς απρόσμενη επιστροφή των γκάτζετς του Bond που φυσικά αποτελούν μια ευγενική προσφορά της MI6 και του νέου Q.

H μήπως Όχι ?

Στο SKYFALL η εμβληματική και θρυλική  1964 Aston Martin DB5 μαρσάρει ξανά, υπό τους διακριτικούς ήχους ενός παλιού και γνώριμου μουσικού theme, και είναι εξοπλισμένη με όλα τα καλούδια.

Και ω ναι έχει μέχρι και ένα εκτινασσόμενο κάθισμα !

Μάλιστα ο κάφρος ο Bond δεν διστάζει να ‘ απειλήσει‘ την Μ με αυτό αλλά για ακόμη μια φορά η Judi Dench αποδεικνύεται πολύ σκληρότερο καρύδι από τους περισσότερους συμμάχους ή και εχθρούς που έχουμε γνωρίσει μέσα στην μακροχρόνια πορεία του JAMES BOND στον κινηματογράφο.

Μιλώντας περί ‘πορείας‘ το SKYFALL είναι το 23ο φιλμ της σειράς και ουσιαστικά λειτουργεί και ως ένα πανάκριβο ‘ δώρο‘ στον εμβληματικό κατάσκοπο του και στην κινηματογραφική του ιστορία , αφού εδώ ο James κλείνει μισό αιώνα ζωής !

Η παραγωγός Barbara Broccoli έδειξε να κατανοεί απόλυτα το πόσο σημαντικό ήταν να βγει αυτό το φιλμ καλό και ξεχωριστό και φρόντισε να κάνει όλες τις σωστές κινήσεις. Προσέλαβε τον σκηνοθέτη Sam Mendes , του έσκασε σχεδόν 200 εκατομμύρια σε μπάτζετ , δεν του έθεσε ανόητους δημιουργικούς περιορισμούς όσον αφορά την απεικόνιση του Bond και το πιο σημαντικό από όλα του έδωσε την ευκαιρία να συνεργαστεί με τον κινηματογραφιστή Roger Deakins.

Η παρουσία του Deakins στο SKYFALL αυτομάτως και αδιαμφισβήτητα το κατατάσσει ως το πιο όμορφο και επιβλητικό φιλμ του JAMES BOND franchise. Για να πειστεί περί αυτού κανείς αρκεί απλά να ρίξει μια ματιά σε κάποια από τις φωτογραφίες του φιλμ…

Σκηνοθετικά πάλι στο SKYFALL o Sam Mendes κατόρθωσε να κάνει κάτι το πραγματικά δύσκολο και μοναδικό.

Ο σκηνοθέτης ενώ επιστρατεύει ένα χιούμορ, μια υπερβολή και αντικείμενα και λεπτομέρειες που όμορφα μας ταξιδεύουν σε ένα νοσταλγικό παρελθόν , ενώ παράλληλα αποδίδουν φόρο τιμής στην πρώτη εποχή του 007 και στον λατρεμένο Sean Connery, στο τέλος το SKYFALL κατά παράδοξο τρόπο συνεχίζει την μοντέρνα αναθεώρηση του James Bond που είχε ξεκινήσει μέσα από το εξαιρετικά ριψοκίνδυνο CASINO ROYALE το 2006.

Το SKYFALL διακρίνεται από μια διττότητα. Ενώ συνεχίζει την ιστορία ενός ψυχρού και σκληρού Bond που ο Q του έδινε ως ‘ γκάτζετ’ ένα απλό …πομπό ξαφνικά εδώ ο ‘ μινιμαλιστής’ James αποκτά μια γαμάτη Aston Martin που κρύβει μέσα της ένα μικρό οπλοστάσιο !

Αλήθεια πως προέκυψε αυτή η εξέλιξη ενός άριστα εκπαιδευμένου φονιά σε έναν ‘ υπερκατάσκοπο’ ?

Τι χάσαμε στο κενό που υπήρξε ανάμεσα στο Quantum of Solace και το SKYFALL ?

Άλλαξε ξανά πολιτική η MI6 και έδωσε εντολή στον Q να επιστρέψει στις ψυχροπολεμικές και αστείες πρακτικές του παρελθόντος ?

Η μήπως ο James Bond από μόνος του είπε να κάνει ‘pimp my ride’ στο πανέμορφο και κλασσικό αμάξι του ώστε να συμβαδίζει ιδανικό με τον ψυχισμό του ?!

Ναι η επιστροφή των γκάτζετς και της υπερβολής έρχεται σε κόντρα με όσα είχαμε δει στα δυο προηγούμενα κεφάλαια. Όμως ειλικρινά δεν υπάρχει τίποτε το αρνητικό σε αυτή μιας και ο Mendes ενσωματώνει τα στοιχεία που μας παραπέμπουν σε παλαιότερες εποχές του 007 με μια φυσικότητα και δίχως να ξεφεύγει ποτέ του. Επίσης εδώ ακόμη και η στυγερή ανατίναξη του αμαξιού στο φινάλε από τον Villain έχει την σημασία της καθώς ο Mendes από την μια διατηρεί την παράδοση που θέλει πολλά από τα φοβερά αυτοκίνητα του 007 να μην επιστρέφουν άθικτα στην ΜΙ6 ύστερα από τις αποστολές του ενώ ταυτόχρονα μας θυμίζει ότι ο Bond διανύει μια νέα εποχή. Ο Mendes αποδομεί τους κανόνες αλλά και τους τιμάει. Και άλλωστε όπως μου τόνισε και η κοπέλα μου :

‘ Περιπέτεια είναι. ΔΕΝ γίνεται να μην διαλυθούν αμάξια’.

Και διάολε έχει απόλυτο δίκαιο !

Στην τελική δεν νομίζω να βρέθηκε έστω και ένας οπαδός του franchise το 2012 μέσα στον σινεμά και να εξέφρασε παράπονα για την επιστροφή της Aston Martin !

Μονάχα με δέος και ενθουσιασμό γινόταν να την αντιμετωπίσεις…

Αλλά όπως είπαμε o Mendes δεν αρκείται απλά στο να μας στείλει σε μια τσάρκα νοσταλγίας.

Το SKYFALL θεματολογικά συνεχίζει την αναθεώρηση του James Bond ενώ τολμά να μοιράσει τον χρόνο ισάξια ανάμεσα σε εκείνον και την Μ ! Η Judi Dench διαδραματίζει μεγάλο ρόλο στην πλοκή της ταινίας και ουσιαστικά εδώ έχουμε την ολοκλήρωση της συνεργασίας της με τον James Bond. Μια συνεργασία που ξεκίνησε με βία και αίμα στο CASINO ROYALE και αφού πέρασε από τρικυμίες , τόσο επαγγελματικές όσο και συναισθηματικές , εδώ φτάνει σε ένα τέλος που αν και επίσης βίαιο καταλήγει να σου αφήσει γλυκόπικρα συναισθήματα και να σε βάλει σε σκέψεις για το πως χειρίζονταν η Μ τον πράκτορα / φονιά της μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια και αν έχει την ευθύνη για το γεγονός ότι ο James με κάθε νέα αποστολή του φαίνεται να αποχαιρετά ολοένα και περισσότερα κομμάτια της ανθρωπιάς του.

Οι James και Μ μπορεί να συγκρούστηκαν ουκ ολίγες φορές κατά την διάρκεια της συνεργασίας τους όμως πάντοτε υπήρχε ένας σεβασμός , μια κατανόηση ανάμεσα τους που όμως κανένας τους δεν τολμούσε να την εκδηλώσει φανερά. Και οι δυο τους επιστράτευσαν την σιωπή ώστε να μην διαταραχθεί η σχέση υπάλληλου / εργοδότη και κατά συνέπεια ζημιωθεί η δουλειά τους. Τόσο η M όσο και ο Bond έβαζαν την εκάστοτε ‘ αποστολή‘ πάνω από τα ‘ θέλω‘ και τις ζωές του. Το ερώτημα όμως είναι αν ο δεύτερος το έκανε καθαρά από λόγους ιδεολογίας , αν απλά το γούσταρε καθώς ήταν το μοναδικό πράγμα που του παρείχε κάποιο συναίσθημα ικανοποίησης ή αν τελικά είναι το κενό αλλά άκρως αποτελεσματικό ‘ προϊόν‘ ενός συστήματος του οποίου η Μ υπήρξε ένα από τα βασικότερα γρανάζια του…

Η Dench παρά την στωική εμφάνιση και συμπεριφορά του χαρακτήρα της καταλήγει να μας δώσει εδώ μια διακριτικά σύνθετη ερμηνεία και μας δείχνει το βάρος που κουβαλούσε η Μ εδώ και τόσα χρόνια. Ένα βάρος που σχετίζεται με σκληρές επιλογές και σκληρές αποφάσεις και που όσο ‘λογικές‘ ή ‘δικαιολογημένες‘ και αν κρίνονται αυτές στο τέλος απλά δεν γίνεται να μην έχουν ένα βαρύ αντίκτυπο τόσο στην δουλειά σου όσο και στην ζωή και την ψυχή σου.

Και κάπως έτσι φτάνουμε στον Raoul Silva του Javier Bardem...

O Silva είναι το τραγικό αλλά και τρομερό αποτέλεσμα μιας εκ των σκληρών επιλογών της Μ. Ο άντρας αυτός κατέληξε να αιχμαλωτιστεί και να βασανιστεί, τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά, εξαιτίας της Μ (τουλάχιστον έτσι το κρίνει εκείνος…) και τώρα έρχεται για να την εκδικηθεί για τα τραύματα που υπέστη.

Ο Mendes αποδίδει την σχέση ανάμεσα στον Silva και την Μ με ένα σχεδόν Φροϊδικό τρόπο. Από την μια θέλει να καταστρέψει ολοσχερώς όλα όσα εκείνη υπηρετούσε και πρέσβευε αλλά από την άλλη την βλέπει και σαν μια αυταρχική’μητέρα‘ και επιζητεί από εκείνη την στοργή και την αποδοχή αλλά παράλληλα θέλει να την τιμωρήσει για το γεγονός ότι τον εγκατέλειψε.

Ο Javier Bardem εδώ παραδίδει μια εξαιρετικά αλλόκοτη αλλά και σύνθετη ερμηνεία που αν και ξεκινά με ένα ‘ξεπατίκωμα‘ του Hannibal Lecter ,όπως μας τον παρουσίασε στο παρελθόν ο Anthony Hopkins, καταλήγει να λειτουργεί με έναν εξαιρετικά προβοκατόρικο τρόπο απέναντι στον θεατή , και ειδικά σε όλους εκείνους που έχουν κατατάξει εδώ και χρόνια τον James Bond και τις ταινίες του σε σύμβολα ανδρισμού και machismo.

Στο SKYFALL οι Mendes και Bardem αιχμαλωτίζουν τον James Bond και ρίχνουν στο τραπέζι που βρίσκεται μπροστά του έναν ξεκάθαρο ομοερωτισμό για πρώτη φορά στην ιστορία του franchise. Ο ομοερωτισμός αυτός έχει διπλή σημασία καθώς από την μια βοηθάει τον Silva να ΄σπάσει τον πάγο’ ανάμεσα σε εκείνον και τον άντρα που έχει σταλθεί να τον δολοφονήσει και να δημιουργηθεί στο κοινό η εικόνα μιας ταύτισης ανάμεσα σε ‘ ήρωα‘ και ‘ κακό‘. Λόγω του παρελθόντος του στην MI6 και εξαιτίας όσων τράβηξε ο Silva μπορεί να διακρίνει κατευθείαν το τι συμβαίνει μέσα στον ψυχισμό του James.

‘Just look at you, barely held together by your pills and your drink.’

Οι δυο άντρες αυτοί είναι εντελώς διαφορετικοί μεταξύ τους. Ο James είναι κατάσκοπος και φονιάς ενώ ο Silva υπηρετούσε την Βρετανία ως ‘ χάκερ‘ . Ο James είναι ψυχρός. φλεγματικός και straight ενώ ο Silva εξαιρετικά εκδηλωτικός, κυκλοθυμικός ενώ μας παρουσιάζεται είτε ως Gay, είτε σαν Bisexual.

Η σκηνή και ο διάλογος όπου ο Villain την ‘ πέφτει‘ στον ‘ macho υπερκατάσκοπο‘ σήκωσε τόνους από διχογνωμίες αλλά και αντιδράσεις το 2012 όσον αφορά την σεξουαλικότητα όχι του Silva αλλά του ίδιου του 007…

Silva: It’s about her, and you, and me. We are the last two rats, and we can either eat each other… …or we can eat everyone else. Ah, you’re trying to think back to your training. What’s the regulation to cover this? Oh well… … there’s a first time for everything.

Bond: What makes you think this is my first time?

Silva: Oh, Mr. Bond!

Μα γίνεται να είναι Bisexual o James Bond ?!

Ήρεμα καουμπόη , κράτα στην θήκη το εξάσφαιρο του θιγμένου ανδρισμού σου και τις fandom σφαίρες σου.

Προσωπικά αδυνατώ να δω τον James Bond (και) του Daniel Craig ως κάτι πέρα από έναν straight άντρα. Μην ξεχνάμε ότι η πρώτη του κιόλας ταινία στηρίχθηκε επάνω στην ιδέα ότι τελικά ένας ψυχρός φονιάς μπορούσε να εκδηλώσει συναισθήματα αγάπης και τρυφερότητας όταν έβρισκε την ‘ κατάλληλη‘ γυναίκα…

Στο SKYFALL o Raoul Silva επιστρατεύει την σεξουαλικότητα του ως ένα ‘όπλο‘ απέναντι στον James Bond. Έχοντας εργαστεί για χρόνια στην ΜΙ6 ο τύπος αυτός το ξέρει καλά το πόσο άκαμπτοι και ανθεκτικοί είναι οι πράκτορες της υπηρεσίας απέναντι στα σωματικά βασανιστήρια αλλά και τις ψυχολογικές πιέσεις. Και κάπως έτσι ο Silva πολύ ύπουλα φροντίζει να χτυπήσει τον αντίπαλο του στο πιο ‘πολύτιμο‘ σημείο του :

Το machismo του.

Η αινιγματική και ‘πικάντικη‘ απάντηση του James είναι απλά η απόδειξη ότι μπορεί να σταθεί απέναντι και σε αυτού του είδους τις ψυχολογικές πιέσεις αλλά και επιστρατεύεται από τον σκηνοθέτη ώστε να προκαλέσει συναισθηματικά τους θεατές του με απλό αλλά και πανέξυπνο τρόπο !

Και όμως παρά τις ‘μονομαχίες‘ τους στην πραγματικότητα ο Silva δεν βλέπει ποτέ του τον James ως έναν ‘ εχθρό‘. Ο στόχος του Silva είναι αποκλειστικά η Μ (Εδώ ουσιαστικά έχουμε δυο ‘αδέλφια‘ που πλακώνονται για την αποδοχή μιας ‘μητέρας‘ .) και ο Bond λειτουργεί απλά σαν ένα εμπόδιο για εκείνον. Ένα εμπόδιο για το οποίο όμως τρέφει μια κατανόηση καθώς και οι δυο τους μέσα από την ΜΙ6 κατέληξαν σταδιακά να λειτουργούν ως πειθήνια όργανα παρά ως άνθρωποι που θα μπορέσουν να κάνουν τις δικές του σκέψεις και επιλογές.

Στο τέλος ο Silva κινούνταν για πολλά χρόνια με τα ίδια ‘ χάπια’ και το ίδιο ‘ουίσκι’ με τα οποία κινείται τώρα ο James. Ο πρώτος κατανοεί απόλυτα την μεταξύ τους ταύτιση όμως ο δεύτερος αδυνατεί ή απλά δεν θέλει να αντικρίσει και να αποδεχτεί μια τέτοια αλήθεια…

Όσον αφορά την γενικότερη ερμηνεία του Daniel Craig o πρωταγωνιστής εδώ είναι απλά σπουδαίος καθώς κατορθώνει να αποδώσει πειστικά έναν Bond που βρίσκεται ασφυκτικά εγκλωβισμένος ανάμεσα στον ψυχρό φονιά και τον συναισθηματικά τραυματισμένο άντρα. Ειλικρινά ποτέ μου δεν κατάλαβα γιατί κατά καιρούς ο Craig τρώει τόσο κράξιμο για την απόδοση που κάνε στον Bond. Ουσιαστικά εκείνος και ο Timothy Dalton μας έδωσαν τις πιο ρεαλιστικές αλλά και πιστές στο πνεύμα του Ian Fleming εκδοχές του 007. Ο James Bond του Flemining ήταν ένας ψυχρός φονιάς αλλά και ένας συναισθηματικά μπερδεμένος άντρας και αυτή ακριβώς την εικόνα μας έδωσαν , ο καθένας με τον δικό του τρόπο, οι Dalton και Craig.

Στο SKYFALL Bond πασχίζει να δείξει στους πάντες ότι έχει ξεπεράσει το τραύμα που του άφησε ο θάνατος της Vesper , στο φινάλε του CASINO ROYALE, και ρίχνεται με τα μούτρα στις αποστολές του όπου και παρουσιάζεται πιο βίαιος και αμείλικτος από ποτέ. Όλο αυτό το machismo λειτουργεί απλά ως ένα ‘ τσιρότο‘ για τα τραύματα που κουβαλά στο μυαλό και την ψυχή του και είναι εμφανές , από την όψη του και μόνο, ότι το τσιρότο αυτό δεν θα κρατηθεί για πολύ καιρό στην θέση του…

Ο Sam Mendes στέλνει για ψυχολογική αξιολόγηση τον φονιά του σε κάποιο από τα γραφεία της MI6 στις αρχές της ταινίας όμως η αληθινή ‘ ψυχανάλυση‘ του James Bond έρχεται όταν επισκεπτόμαστε μαζί του το σπίτι στο οποίο μεγάλωσε .

‘Orphans make the best recruits.’

Με μια λακωνική, σκληρή αλλά και ειλικρινέστατη φράση η Μ μας δηλώνει όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για αυτόν τον James Bond , τα κίνητρα και την ψυχοσύνθεση του.

Ο James είναι ένα ορφανό που κάποτε προσπάθησε να βρει μια ‘ οικογένεια‘ μέσω της κατάταξης του στην ΜΙ6. Τελικά το μοναδικό πράγμα με το οποίο μπόρεσε να αναπτύξει έναν γνήσιο και απόλυτο ‘δέσιμο‘ είναι ο θάνατος.

Στο SKYFALL o Sam Mendes με την μαεστρική του σκηνοθεσία, ο Roger Deakins με την ασύλληπτα όμορφη φωτογραφία του και οι Judi Dench, Javier Bardem και Daniel Craig μέσα από τις ‘ ύπουλα‘ σύνθετες ερμηνείες τους επαναφέρουν τον James Bond σε μια ανθρώπινη και εξαιρετικά συναισθηματική κατάσταση και τον αναγκάζουν επιτέλους να αναρωτηθεί με διαύγεια για το αν πραγματικά άξιζαν οι θυσίες και τα φονικά που διέπραξε μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια ενώ βρισκόταν ‘Στην Υπηρεσία της Αυτής Μεγαλειότητος ‘.

Το τι συμπέρασμα έβγαλε τελικά ο James ποτέ δεν μας γίνεται ξεκάθαρο στο φινάλε. Αλλά η συνέχεια είναι κάτι παραπάνω από ευδιάκριτη. Ασχέτως του τι νιώθει και του τι πιστεύει ο 007 θα κρατήσει την άδεια του να σκοτώνει για όσο περισσότερο καιρό μπορεί…