ΠΕΣ ΜΙΑ ΚΑΛΗ ΚΟΥΒΕΝΤΑ ΡΕ ΜΑΛΑΚΑ ! #4 : Passion of The Christ…

by Αντρέι Κοτσεργκίν

Παραδοσιακά στην στήλη ‘ ΠΕΣ ΜΙΑ ΚΑΛΗ ΚΟΥΒΕΝΤΑ ΡΕ ΜΑΛΑΚΑ ! ‘ πιάνουμε κάποιες ταινίες που ΔΕΝ τις γουστάραμε ιδιαίτερα και που τις έχουμε ‘θάψει‘ με το ‘ επαναληπτικό φτυάρι‘ μας…

…και αφού βρίσκουμε εκείνο το ένα στοιχείο τους που είτε μας άρεσε είτε το εκτιμούμε στην συνέχεια το αναλύουμε σφαιρικά.

Στην αποψινή περίπτωση κάτι τέτοιο δεν ισχύει μιας και το Passion of The Christ του Mel Gibson είναι ένα φιλμ που το εκτιμώ και πραγματικά αναγνωρίζω την δυναμική και την αξία του. Αλλά αυτό έχει να κάνει κυρίως με το οπτικό και το τεχνικό κομμάτι του.

Οι ταινίες με Χριστιανικές / Βιβλικές θεματολογίες δεν με ενδιέφεραν ιδιαίτερα ποτέ. Για μένα τόσο η Καινή όσο και η Παλαιά διαθήκη λειτουργούν ως ιστορίες που αν και πασχίζουν να φανούν ‘ σημαντικές ‘ και ‘ γεμάτες νοήματα‘ στην πραγματικότητα μου φαντάζουν απλά ‘ κενές‘ και εντελώς κατευθυνόμενες. Δημιουργήθηκαν έχοντας ως σκοπό να καταπνίξουν εκείνες τις επιθυμίες του είδους μας που οι συγγραφείς τους έκριναν ως ‘ λάθος‘ ή και ‘ επικίνδυνες‘ για ένα σύστημα που θέλει να ασκήσει έλεγχο επάνω στην ανθρωπότητα .

Για παράδειγμα ο κολλητός μου πρόσφατα μου θύμισε πόσο παντελώς λάθος ακούγεται η ιστορία όπου ο Θεός ζητάει από τον Αβραάμ να θυσιάσει το παιδί του ώστε να του αποδείξει την αφοσίωση του. Σε αυτή την ιστορία δεν υπάρχει το παραμικρό ηθικό δίλημμα , κάποια αίσθηση αμφισβήτησης ή ενοχής. Εδώ ο Θεός ‘χαρίζει‘ στον γερασμένο Αβραάμ το παιδί που εκείνος πάντοτε ήθελε , και που είχε πάψει να ελπίζει ότι θα αποκτούσε και στην συνέχεια απαιτεί από εκείνον να το θυσιάσει στο όνομα του. Κανονικά μια τέτοια ιστορία θα έπρεπε να διακρίνονταν από πολλές και σοβαρές προεκτάσεις όσον αφορά την ψυχοσύνθεση και τα διλήμματα του ‘ πρωταγωνιστή‘ της όμως κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει ποτέ. Ο Αβραάμ ποτέ του δεν παύει να λειτουργεί σαν ένα πειθήνιο όργανο. Ένας τέλειος ‘τυφλός πιστός‘. Ο μοναδικός λόγος για τον οποίο γράφτηκε αυτή η ιστορία είναι για να δημιουργηθεί στους πιστούς η εντύπωση ότι είναι ‘ υποχρέωση‘ μας να υπακούμε τυφλά στον μεγαλοδύναμο και ότι στο τέλος εκείνος πάντοτε θα κάνει το ‘ σωστό‘ για εμάς. Από την μεριά μας εμείς το μόνο που οφείλουμε να κάνουμε είναι να ζούμε ‘ με λίγα‘ , να μην υποκύπτουμε στους ‘ πειρασμούς‘ και να παραμένουμε υπομονετικοί και πάντοτε πιστοί.

Φυσικά τα παραπάνω αποτελούν ξεκάθαρα την προσωπική μου ερμηνεία γύρω από τις Χριστιανικές διδαχές και πρακτικές και ειλικρινά δεν θέλω να προσβάλλω όσους έχετε μια διαφορετική ερμηνεία στο μυαλό σας.

Τέλος πάντων εκεί που θέλω να καταλήξω είναι ότι στην πλειοψηφία τους οι ταινίες που στηρίζονται πιστά σε κάποια από τις ιστορίες της Βίβλου δεν έχουν να μου δώσουν κάποιο αληθινό μήνυμα ή νόημα. Τουλάχιστον κάποιο που θα με ενδιαφέρει ως άνθρωπο.

Συνεπώς το Passion of The Christ εξαρχής δεν είχε και πολλές ελπίδες στο να με κερδίσει με την θεματολογία του. Αλλά η δουλειά που κάνει ο Mel Gibson πίσω από την κάμερα σε καμία περίπτωση δεν μου επέτρεψε να ολοκληρώσω την προβολή της ταινίας του εντελώς ‘ αλώβητος‘…

O Mel Gibson από εποχής BRAVEHEART μας είχε δείξει το πόσο ικανός είναι στην απόδοση σκηνών ωμής βίας και βασανιστηρίων.

Ο βασανισμός και ο θάνατος του επαναστάτη Willam Wallace από το ‘ Ιερό Δικαστήριο‘ του Βασιλιά ‘ Μακρυπόδη‘ και της Αγγλίας μέχρι και σήμερα μας στοιχειώνει με την ωμή δύναμη του.

Ο Mel λειτούργησε τόσο σαδιστικά γυρνώντας αυτή την σκηνή που στο φινάλε αυτό το ‘FREEEDOOOM !’ , κύκνειο άσμα του χαρακτήρα του, κατέληξε να φαντάζει ως η απόλυτη λύτρωση…

Στο Passion… o Mel μετά από χρόνια πιάνει στα χέρια του έναν άλλο , και σαφώς πιο διάσημο, επαναστάτη και τον περνάει από μια παρόμοια διαδικασία βασανιστηρίων μόνο που αυτή τη φορά είναι ακόμη πιο μεθοδικός ως προς τον σαδισμό και την ωμότητα του.

Από την στιγμή που οι Ρωμαίοι ξεκινάνε να βασανίζουν τον Ιησού Χριστό μέχρι και την αναμενόμενη σταύρωση του το Passion of The Christ φαντάζει να λειτουργεί λες και είναι κάνα ακραίο Exploitation φιλμ που έχει σκοπό να προκαλέσει το σοκ σε εκατομμύρια πιστούς σε όλες τις άκρες της γης.

Διάολε ορισμένες βίαιες σεκάνς αυτής της ταινίας ξεπερνούν ακόμη και τον μεταφυσικό σαδισμό ταινιών όπως πχ το HELLRAISER II !

Τα απάνθρωπα βασανιστήρια των Ρωμαίων, τα βλέμματα των Φαρισαίων που παραπέμπουν σε ηδονοβλεψία , η σεκάνς της σταύρωσης ακόμη και η πολυπόθητη ‘Ανάσταση‘ όπου βλέπουμε ένα κορμί που στις παλάμες των χεριών του διακρίνονται τεράστιες τρύπες…Όλα αυτά μας φανερώνουν έναν άνθρωπο που πέρασε μέσα από την πιο γνήσια και σκληρή Κόλαση. Μια ‘ Κόλαση’ όχι μεταφυσική ή μυθοπλαστική αλλά εντελώς ανθρώπινη…

Αλλά τελικά ο Mel είναι τόσο απόλυτα προσηλωμένος εδώ στις λεπτομέρειες και τον ρεαλισμό που το φιλμ του δεν εγκλωβίζεται στην ταμπέλα του ‘ προκλητικού‘ ή του ‘ γραφικού‘ όπως συμβαίνει κατά κανόνα στο Exploitation σινεμά.

Επίσης το ίδιο ισχύει και για τις προθέσεις του σκηνοθέτη.

Ο Gibson με τα πλάνα του σου μεταφέρει απόλυτα τον πόνο, την απόγνωση και την φρίκη που πηγάζουν από τα χτυπήματα ενός μαστιγίου που το κραδαίνει το χέρι ενός αμείλικτου σαδιστή. Αλλά αυτά τα χτυπήματα του σκηνοθέτη δεν έχουν τόσο σκοπό στο να προκαλέσουν θυμό, αηδία ή πόνο στον θεατή αλλά επιστρατεύονται κυρίως με στόχο να μας δείξουν το πόσα τράβηξε και υπόμεινε ένας άντρας για να υπερασπιστεί αλλά και να διαδώσει τις ιδεολογίες και τις διδαχές του στους συνανθρώπους του.

Η καλύτερη κριτική που έχω ακούσει όσον αφορά το Passion of The Christ δεν ήρθε δια στόματος ή πένας κάποιου κριτικού και κανενός θεατή. Εντελώς απρόσμενα αλλά και συμβολικά την εντόπισα στην ταινία ενός άλλου αγαπημένου μου σκηνοθέτη που και εκείνος κατά καιρούς προβληματίζεται από την πίστη του και πασχίζει να της δώσει μια ερμηνεία μέσα από τις ταινίες του.

Και συγκεκριμένα αναφέρομαι στην σκηνή από το THE WRESTLER του Darren Aronofsky όπου ο Randy ‘ Το Κριάρι‘ του Mickey Rourke κάθεται σε ένα κωλόμπαρο με την στριπτιζέζ Cassidy της Marisa Tomei και σχολιάζουν την ταινία του Mel :

‘Did you see The Passion of the Christ? It’s amazing. They throw everything at him—rocks, stones, arrows !’

H Cassidy, σαν μια μοντέρνα Μαρία Μαγδαληνή που μόλις είδε την σταύρωση, περιγράφει με ενθουσιασμό στον ‘παλαιστή‘ όλα όσα στωικά υπόμεινε ο Ιησούς σε αυτή την ταινία και εκδηλώνει τον θαυμασμό της για την δύναμη και την αφοσίωση που εκείνος επέδειξε απέναντι στον σκοπό του.

‘Tough dude !’ είναι η λακωνική, σχεδόν χοντροκομμένη , αντίδραση του Randy, ενός ανθρώπου που σε αντίθεση με τον Ιησού υπέκυψε σχεδόν σε όλους τους πειρασμούς που ξέβρασε η ζωή μπροστά του και που ετοιμάζεται να κάνει ο ίδιος την δική του ‘θυσία‘, σε αυτή την περιγραφή.

Η σκηνή αυτή για μένα αποτυπώνει πλήρως τα νοήματα που θέλει να περάσει ο Mel Gibson μέσα από τα ‘ Πάθη ‘ του. Και δεν αναφέρω στα πιθανά ‘ αντισημιτικά‘ μηνύματα για τα οποία κατηγόρησαν πολλοί τότε τον σκηνοθέτη. Οι ερμηνείες γύρω από το ‘ ρατσιστικό περιεχόμενο ‘ του φιλμ εναπόκεινται στην κρίση του κάθε θεατή ξεχωριστά. Δεν αποκλείεται να έχουν μια υπόσταση αν κρίνουμε με βάση την προσωπική ζωή του Mel Gibson όμως όπως έχω γράψει πολλές φορές στο παρελθόν προσωπικά επιλέγω να διαχωρίζω έναν καλλιτέχνη από τα έργα τέχνης του.

Προσωπικά δεν έχω ξεκάθαρη άποψη επί του θέματος επειδή πολύ απλά τα ίδια τα γεγονότα γύρω από την ζωή του Ιησού Χριστού ποτέ τους δεν ήταν ξεκάθαρα.

Με μια τέτοια ιστορία ποτέ μας δεν θα μπορέσουμε να ξεχωρίσουμε το τι ήταν πραγματικό ιστορικό γεγονός και το ποία σημεία και ποίες εκφάνσεις της είναι αποτελέσματα μυθοπλασίας.

Όπως και να χει χάρη στην ωμή προσήλωση που επιδεικνύει ο ‘ βασανιστής‘ σκηνοθέτης στα βασανιστήρια αλλά και στην απόλυτα στιβαρή ερμηνεία του πρωταγωνιστή του Jim Caviezel το Passion of The Christ κατόρθωσε να μου αφήσει ανεξίτηλη μια πολύ συγκεκριμένη αλλά και πανίσχυρη εντύπωση :

Θεάνθρωπος ή θνητός , θεόσταλτος Μεσσίας ή ένας ακόμη επαναστάτης στο τέλος ο άντρας που γνωρίζουμε ως Ιησούς Χριστός αποδείχθηκε υπερβολικά σκληρός για να ξεπέσει στους πειρασμούς του. Ασχέτως αν πιστεύεις στην θεϊκή του φύση, αν την αντιμετωπίζεις με σκεπτικισμό ή αν την απαρνείσαι πλήρως στο τέλος δεν γίνεται να μην παραδεχτείς αυτόν τον άντρα για τις αντοχές του και την προσήλωση που επέδειξε απέναντι στην ‘ αποστολή του‘.

Τέλος , για μένα προσωπικά πάντα και πάλι χωρίς να θέλω να προσβάλλω κανέναν, το Passion of The Christ με τις έντονες και παγκόσμιες αντιπαραθέσεις, τις αντιδράσεις και τα ‘ σχίσματα’ που δημιούργησε το 2004, και που μέχρι σήμερα δεν λένε να ‘ σιγήσουν’ μου θύμισε ότι ο Μάρξ όταν χαρακτήριζε την θρησκεία ως το ‘ όπιο’ του λαού δεν είχε καθόλου άδικο…