EXODUS ‘ Gods and Kings ‘ : Το πρότζεκτ MAYHEM του Θεού απέναντι στον βλάσφημο Αιγυπτιακό καπιταλισμό.

by Αντρέι Κοτσεργκίν

ΤΟ EXODUS : Gods and Kings είναι μια ακόμη θλιβερή απόδειξη ότι το μυαλό του Ridley Scott τα τελευταία χρόνια έχει μετατραπεί σε μια ‘ φλεγόμενη βάτο ‘…

Με θλίβει που το λέω αυτό και σίγουρα πολλοί από εσάς αυτή τη στιγμή με θεωρείται Μαλάκα βλάσφημο αλλά προσωπικά και σε επίπεδο θεματολογίας έχει να με ευχαριστήσει ταινία του από εποχής Μονομάχου…

Σε τεχνικό επίπεδο ο γερο Ridley διατηρείται μια χαρά και ας έχει και εκεί κάποιες ατασθαλίες. Οι παραγωγές του παραμένουν πάντοτε φιλόδοξες, επιβλητικές και καλογυρισμένες. Αλλά από θέμα μυαλού και ψυχής τα πράγματα δεν πάνε και τόσο καλά.

Στο EXODUS o Ridley Scott αποφάσισε, ένας Θεός ξέρει μονάχα γιατί, να ντύσει τον φουλ λευκό Αυστραλό Joel Edgerton ως τον Ραμσή τον Δεύτερο αλλά και έβαλε τον…Spud από το TRAINSPOTTING να παριστάνει τον …Αιγύπτιο ‘ ειδικό ‘ που πασχίζει να δώσει μια ‘ επιστημονική ‘ ερμηνεία στις Δέκα Πληγές που μαστίζουν τον Φαραώ και την αυτοκρατορία του εξαιτίας του κομμουνιστή Μωυσή και του Θεού της Παλαιάς Διαθήκης !

Θα μου πεις γιατί ένας μουσάτος Κομουνιστής και επίδοξος ανατροπέας της τάξης πραγμάτων του 1300 ΠΧ να συμμαχήσει με ένα Θεό που αρέσκεται να κάνει τα μίτινγκ του υπό την μορφή ενός μικρού παιδιού και μιας φλεγόμενης βάτου ?

Η απάντηση είναι προφανής :

O εχθρός του εχθρού μου …και πάει λέγοντας.

Αλλά ας μην ξεφεύγουμε από το θέμα μας.

Δεν είμαι από εκείνους τους ‘ ευαίσθητους‘ θεατές που θα κάτσουν να κράξουν μια ταινία για ‘ Whitewashing‘ και που για χατίρι του ίματζ της πολιτικής ορθότητας θα κλείσουν βολικά και υποκριτικά τα μάτια σε όλα τα καλά στοιχεία μιας ταινίας. Πιστεύω ότι ένας άνθρωπος μιας Α’ καταγωγής μπορεί να παίξει άνετα έναν χαρακτήρα μιας Β’καταγωγής αρκεί να είναι καλός ηθοποιός και να ταιριάζει κάπως φυσιογνωμικά με τον ρόλο του.

Στην τελική ηθοποιός σημαίνει να υποκρίνεσαι κάποιον ή κάτι και να κατορθώσεις να πείσεις το κοινό σου ότι όντως μπορείς να είσαι αυτός ο κάποιος ή αυτό το κάτι.

Όμως όταν πας και μου βάζεις τον ολοφάνερα Βρετανό Ewan Bremmer , αφού πρώτα τον πλακώσεις στο μακιγιάζ και το σολάριουμ, να παριστάνει τον…Αιγύπτιο και να πασχίζει μάταια να συνθέσει μια ‘ αιγυπτιακή‘ προφορά επάνω στην δική του την Σκωτσέζικη ε το τελικό αποτέλεσμα περισσότερο με παρωδία φαντάζει παρά με σοβαρή υποκριτική.

Ναι όπως είπα μπορείς να βάλεις έναν καλό Βρετανό ηθοποιό να παίξει πχ τον Ρώσο αλλά υπάρχουν και μερικά λογικά κριτήρια και όρια σε μια τέτοια επιλογή αν θες όντως να κάνεις κάτι το σοβαρό.

Απλά αναλογίσου πόσο ηλίθια ιδέα ήταν να παίξει ο γαμημένος ο John Wayne τον…Genghis Khan πίσω στα 50s…

Στο The Conqueror η ερμηνεία και η εμφάνιση του αγαπημένου καουμπόη της Αμερικής ήταν τόσο γελοία που τελικά κατέληγε να σου προκαλεί μια απόλυτη αμηχανία. Η ταινία αυτή ήταν τόσο χάλια που όχι μόνο φλόπαρε στο Box Office αλλά και οι μισοί και βάλε συντελεστές της , ανάμεσα τους και ο John, μερικά χρόνια αργότερα πέθαναν από καρκίνους …

Εντάξει για την ακρίβεια δεν έφταιγε τόσο η ποιότητα της ταινίας, ή μάλλον πιο σωστά η ολική έλλειψη κάποιας ποιότητας, αλλά το γεγονός ότι κάποιος το θεώρησε καλή ιδέα να γίνουν τα γυρίσματα σε μια έρημο όπου ο ‘Θείος Σαμ’ πέταγε τα τοξικά του απόβλητα και διεξήγαγε πυρηνικές δοκιμές. Όμως αυτό το ‘ ραδιενεργό‘ κεφάλαιο της ιστορίας και του θρύλου του John Wayne θα το ανοίξουμε κάποια άλλη φορά.

Και κάπου εδώ επιστρέφουμε σε κλίμα αμηχανίας…

Ακριβώς μια τέτοια αμηχανία ένιωσα και στο EXODUS βλέποντας τους Joel Edgerton , Ewan Bremmer και John Turturro να παριστάνουν την ελίτ της Αιγύπτου του 1300 πχ.

Η εικόνα ενός ‘ Φαράω‘ John Turturro να μοιράζει εντολές στον Μωυσή Christian Bale και στον Ραμσή Part II : Η Επιστροφή είναι από τα πιο χαζά πράγματα που έχω δει στο σύγχρονο σινεμά. Επίση…

ΤΙ ΣΚΑΤΑ ΣΥΜΒΑΝΕΙ ΜΕ ΤΟΝ JOHN TURTURRO ?

Ο τύπος είναι εξαιρετικά δυνατός ηθοποιός και μάλιστα ύστερα από την ερμηνεία του στα Burton Fink και Miller’s Crossing των αδελφών Coen μας έδινε την υπόσχεση μιας σπουδαίας και ποιοτικής καριέρας. Να που τελικά το επόμενο ‘ μεγάλο κατόρθωμα’ του ήταν να αφήσει το στίγμα του στην Pop κουλτούρα ως ‘ σεξουαλικός παραβάτης‘ που ακούει στο όνομα Jesus…

Μάλιστα ο Turturro πιθανότατα σχεδιάζει να ξεχέσει ακόμη και αυτόν τον απολαυστικό χαρακτήρα / καρικατούρα καθώς το spin-off φιλμ του Μεγάλου Λεμπόφσκι που γύρισε, με τίτλο The Jesus Rolls , απέσπασε κάκιστες κριτικές και δεν παίζει να προβλήθηκε ούτε σε αίθουσα του μπόουλινγκ. Ειδικά από τότε που έμπλεξε με τον Michael Bay ο , κάποτε, χαρισματικός αυτός ηθοποιός απλά βολεύτηκε σε ρόλους είτε καρικατούρες είτε καθαρά διεκπεραιωτικούς και ενίοτε και τα δυο μαζί.

Το αποκορύφωμα γελοιότητας πάντως μας έρχεται όταν βλέπουμε τον ‘Τζέσι Πίνκμαν’ από το τηλεοπτικό BREAKING BAD να κάνει και αυτός την εμφάνιση του σε έναν παντελώς άχρηστο και αταίριαστο ρόλο !

Αλλά ο Torturro δεν είναι ο μοναδικός που κάνει ‘ αρπαχτές‘ στο Hollywood και κάπως έτσι στο EXODUS συναντάμε και τους αγαπημένους Ben Kingsley και Sigourney Weaver να κάνουν ‘ γκέστ‘ εμφανίσεις σε ολιγόλεπτους και αδιάφορους ρόλους που ουσιαστικά δεν προσφέρουν το παραμικρό στην ταινία πέρα από κλισέ Exposition. Τουλάχιστον σε αντίθεση με τους υπόλοιπους συναδέλφους ο Sir Ben Kingsley πραγματικά σε πείθει για Αιγύπτιος.

Ναι αλλά κάπου εδώ θα μου πεις ‘ Ρε Bat ο Ben Kingsey έχει καταγωγή από την Ινδία και όπως να το κάνουμε τον βοηθάει αυτό…’ και δεν θα έχεις καθόλου άδικο !

Ναι ο Krishna Pandit Bhanji aka Sir Ben Kingsley βοηθιέται όντως από το Ινδικό DNA του και πείθει απόλυτα για Αιγύπτιος…

Αλλά τι έχεις να μου πεις και για τον κατάλευκο και Βρετανό Christian Bale που εδώ όχι μόνο μπαίνει άψογα στον ρόλο του Ισραηλίτη Μωυσή αλλά παράλληλα μας δίνει τον τρίτο καλύτερο Action Hero του Βιβλικού σινεμά ύστερα από τον μπέκρο Νώε του John Voight και τον Hardcore Νώε του Russel Crowe ?!

Ο Bale για ακόμη μια φορά δίνει απλόχερα το σώμα και την ψυχή του σε έναν ρόλο και μας παρουσιάζει έναν Μωυσή τραγικό , αρχικά συγχυσμένο αλλά στο φινάλε και εξαιρετικά αποφασισμένο να επιφέρει την πολυπόθητη ‘ ταξική αλλαγή’ και να απελευθερώσει τον λαό του από τον ζυγό της Αιγυπτιακής αριστοκρατίας !

Επίσης Bale και Edgerton στήνουν μια εξαιρετικά πιστευτή και στιβαρή σχέση αδελφικής αντιπαλότητας μεταξύ τους. Πραγματικά θες να δεις αυτούς τους δυο τύπους να λύνουν τις ταξικές ,ιδεολογικές αλλά κυρίως αδελφικές διαφορές του στο φινάλε της ιστορίας ανάμεσα σε χιλιάδες πρόσφυγες που βρίσκονται σε μια κατάσταση απόλυτης απόγνωσης και χιλιάδες μανιασμένους Αιγύπτιους που ετοιμάζονται να πνιγούν από το μένος του ‘ σωστού‘ Θεού.

Το πρόβλημα είναι ότι ερμηνευτικά η φάση είναι αρκετά μονόπλευρη καθώς ενώ ο Bale μας δίνει έναν πιστευτό και μάχιμο Μωυσή στον αντίποδα ο Edgerton αποτυγχάνει να τον ακολουθήσει. Και ειλικρινά ΔΕΝ φταίει ο ηθοποιός για αυτή την εξέλιξη έστω και αν αρκετές φορές η ερμηνεία του μπαίνει σε camp mode. Ο Edgerton για την ακρίβεια παραδίδει μια αρκετά στιβαρή ερμηνεία όμως στο τέλος η φυσιογνωμία του απλά ΔΕΝ κολλάει με εκείνη ενός Αιγύπτιου…

Σε επίπεδο θεματολογίας τα πράγματα είναι εξίσου άνισα.

Ο Ridley όντας δηλωμένος άθεος παρεκκλίνει κάπως από την ιστορία των Δέκα Πληγών του Φαραώ και της Εξόδου των Εβραίων από την Αίγυπτο όπως τα γνωρίσαμε μέσα από την Βίβλο. Ο σκηνοθέτης παίρνει το μυθοπλαστικό και μεταφυσικό στοιχείο της υπόθεσης ως εργαλείο ψυχαγωγίας και εντυπωσιασμού απέναντι στον θεατή και κρατά τους χαρακτήρες και το ιστορικό κομμάτι ώστε να περάσει τα μηνύματα του γύρω την πνευματική αφύπνιση, το πεπρωμένο, το βάρος της ηγεσίας, τις αδελφικές σχέσεις, τα θεϊκά συμπλέγματα, την απελευθέρωση ενός λαού και πάει λέγοντας.

Αλλά καμία από αυτές τις θεματολογίες δεν σου μένει διότι το φιλμ είναι επίσης δομημένο με εξαιρετικά άνισο τρόπο.

Η πρώτη πράξη ενώ στήνει όμορφα και αποτελεσματικά την σχέση ανάμεσα σε Μωυσή και Ραμσή Part II : Ο Γιος του Ραμσή και χώνει τον πρώτο σε μια κατάσταση αμφιβολίας όσον αφορά την ταυτότητα και το ‘ πεπρωμένο‘ του καταλήγει να διακοπεί απότομα από την δεύτερη πράξη όπου τα αδέλφια χωρίζουν και δεν έχουν τι να κάνουν…

Όταν τελικά ο ‘ Κομμουνιστής‘ πλέον Μωυσής κάνει την επιστροφή του η ταινία παίρνει ξανά τα πάνω της μιας και μας παρουσιάζεται περισσότερο ως ένας ψυχωμένος τρομοκράτης παρά σαν ένας θρησκευτικός ‘ ηγέτης‘ και ‘απελευθερωτής‘. Και η αλήθεια είναι ότι αν ο Ridley έμενε σε αυτή την εικόνα η ταινία του θα ήταν πολύ καλύτερη. Όμως τελικά ο άθεος υπέκυψε στα Χριστιανικά πρέπει και έχωσε τον Θεό στην όλη διαμάχη.

Ο σκληρός Καργιόλης Θεός της Παλαιάς Διαθήκης αποφασίζει ότι δεν έχει χρόνο για τρομοκρατικές ενέργειες και σαμποτάζ εις βάρος των Αιγυπτίων , παρακάμπτει τον ‘ εκλεκτό’ του και αφού τον υποβιβάζει σε ‘ταχυδρόμο‘ βάζει μπρος το σχέδιο απόλυτης καταστροφής και τιμωρίας με την κωδική ονομασία ‘ Οι Δέκα Πληγές του Φαραώ’. Το πρότζεκτ MAYHEM του Θεού απέναντι στον βλάσφημο Αιγυπτιακό καπιταλισμό.

Όπως και να χει ο Εβραϊκός λαός ποτέ του δεν θα είναι πραγματικά ελεύθερος. Ακόμη και χωρίς τους Αιγυπτίους επάνω από τα κεφάλια τους στο τέλος οι Εβραίοι βασίζονται συνέχεια στην παρέμβαση του Θεού ώστε να μπορέσουν να επιβιώσουν στην έρημο…

Η εξέλιξη αυτή λειτουργεί ως μια ευλογία μονάχα για τον σκηνοθέτη μιας και του δίνει την αφορμή ώστε να μας πνίξει με τόνους από CGI και δήθεν ‘ επικές‘ σκηνές.

Και ενώ το πρακτικό ‘ χτίσιμο‘ της Αιγύπτου είναι υποδειγματικό το ίδιο δεν ισχύει και για τα ψηφιακά εφέ. Ναι είναι όλα τους τελευταίας τεχνολογίας όμως σε ορισμένες φάσεις ο Ridley στριμώχνει τόσο πολύ CGI που δεν αφήνει τα πλάνα του να αναπνεύσουν και να βγάλουν στον θεατή έναν ρεαλισμό ή έστω μια επιβλητικότητα.

Όσον αφορά τον Μωυσή παρά την στιβαρή υποκριτική δουλειά του Bale ο χαρακτήρας του από την μέση και μετά δεν έχει να προσφέρει και πολλά πράγματα στην εξέλιξη της πλοκής. Το μόνο που έχει να κάνει είναι να παρακολουθεί τον Θεό που επέλεξε να ξεκληρίζει τον πρώην λαό και την πρώην οικογένεια του μέσω υπερβολικού CGI.

Ειλικρινά καμιά φορά πιάνω τον εαυτό μου να αναρωτιέται που χάθηκε εκείνος ο σκηνοθέτης που μπορούσε πανέμορφα και ρεαλιστικά να στήνει φουτουριστικές Βαβέλ στις οποίες θα καλούμασταν να βρούμε την ταυτότητα μας και ένα νόημα ύπαρξης αλλά και διαστημόπλοια που μέσα τους καραδοκούσε ένας απόλυτα φριχτός και πιστευτός τρόμος ?

Σε μια σκηνή του EXODUS : Gods and Kings ακούμε τον Μωυσή Bale να εξηγεί ότι η λέξη Ισραηλίτης σημαίνει ‘ εκείνος που παλεύει με τον Θεό…’.

Πραγματικά ο Ridley Scott έπρεπε να κρατηθεί από αυτή την φράση και να στρέψει προς αυτή την κατεύθυνση την ιστορία και την θεματολογία της ταινίας του.

Η εικόνα ενός βλοσυρού θνητού όχι μόνο να αμφισβητεί την ‘ ιερή αποστολή’ που του έχει ανατεθεί αλλά και να αντιμάχεται στις επιθυμίες / εντολές ενός απόλυτου και σκληρού Θεού θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ώστε να σφυρηλατηθεί μια καλή και προβοκατόρικη ταινία. Μια ταινία που ναι μεν θα τσάντιζε εκατομμύρια πιστούς σε ολόκληρο τον πλανήτη αλλά τουλάχιστον θα είχε τα αρχίδια να πει κάτι φρέσκο γύρω από μια παλαιολιθική και γνώριμη σε όλους μας ιστορία και να προβληματίσει , είτε ευχάριστα είτε δυσάρεστα, το κοινό της αντί να του σερβίρει αναμασημένη τροφή.

Το EXODUS λειτουργεί απλά ως η ‘ Κλεοπάτρα‘ του Ridley Scott.

Τελικά αν και άθεος ο Ridley Scott αποδείχθηκε ότι απλά δεν είχε τα αρχίδια να παραβεί τις επιταγές μιας ανώτερης δύναμης και βρήκε διέξοδο σε έναν καταιγισμό από CGI.

Πάντως που ξέρεις ίσως κάποια από τις ‘Director’s Cut’ κόπιες που θα βγουν στο μέλλον να διορθώσουν κάπως την κατάσταση…

Βαθμολογία : Η δημιουργική ατολμία του EXODUS : Gods and Kings κόντεψε να με ρίξει σε λήθαργο και έτσι κατέληξα σε μια άλλη ‘ Έξοδο’ και σε ένα άλλο αδελφικό μίσος ώστε να κρατηθώ ξύπνιος.