BRAVEHEART : Ο Mel Gibson απελευθερώνει από μέσα του έναν εξαιρετικά αιμοδιψή αλλά και ταλαντούχο σκηνοθέτη.

by Αντρέι Κοτσεργκίν

Ακόμη θυμάμαι τον Μένιο Σακελλαρόπουλο να παρομοιάζει, σε μια βιντεοκασέτα που είχα πιτσιρικάς, την πορεία του Παναθηναϊκού στην Ευρώπη , την σεζόν 95/96, με ένα επικό κατόρθωμα αντάξιο με εκείνα των …Σκοτσέζων πολεμιστών στο BRAVEHEART του Mel Gibson !

Και ναι η σύγκριση που έκανε ο δημοσιογράφος ανάμεσα στην Πανάθα και το πολεμικό Έπος του Mel μπορεί να τον έκανε να φαντάζει κάπως γραφικούλης όμως ειλικρινά κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει τον Μένιο για αυτή.

Βλέπεις το 1995 αν ήθελες να προσδώσεις σε κάτι ‘ επικές‘ και ‘ ηρωικές‘ διαστάσεις το BRAVEHEART αναπόφευκτα θα ήταν το πρώτο πράγμα που σου ερχόταν στο μυαλό !

‘In the year of our lord thirteen fourteen, patriots of Scotland, starving and outnumbered, charged the fields of Bannockburn. They fought like warrior poets. They fought like Scotsmen. And won their freedom.’

Στο BRAVEHEART ο σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής Mel Gibson αντλεί μερική έμπνευση από τον Πρώτο Πόλεμο της Σκωτσέζικης Ανεξαρτησίας ενάντια στον Βασιλιά Edward τον πρώτο της Αγγλίας aka ‘ Μακρυπόδη‘ ( κανονικά στα ελληνικά μεταφράζεται ως ‘Μακροσκελής‘ αλλά το θεωρώ ζήτημα τιμής να διατηρήσω την παλιά καλή μετάφραση των ελληνικών καναλιών ενώ και ενίοτε τον συναντάμε και με τον πιασάρικο τίτλο ‘ Hammer of the Scots‘ !) και τον ηγέτη αυτού του επαναστατικού κινήματος , τον Ιππότη William Wallace. Παράλληλα ο Mel δεν αμελεί να προσθέσει και αρκετά μυθοπλαστικά στοιχεία στην ιστορία του και καλά ξηγήθηκε μιας και σινεμάς και ‘ μαθήματα ιστορίας’ τις περισσότερες φορές δεν βαδίζουν αρμονικά και ψυχαγωγικά μαζί.

Όπως δήλωσε κάποτε πολύ σωστά ο κριτικός Roger Ebert :

‘Μην περιμένεις από το σινεμά να σου μάθει ιστορία. ‘

Και όμως μέχρι σήμερα πολλοί την πατάνε και άμα τους αναφέρεις τον William Wallace αυτομάτως θα σχηματιστεί στο μυαλό τους η εικόνα ενός μανιασμένου Mel Gibson να φορά κιλτ και να κραδαίνει ένα τεράστιο σπαθί και να ‘παίζει’ η ιστορία της ταινίας του !

Η εντύπωση οφείλεται στο πόσο καινοτόμο και επιδραστικό υπήρξε το BRAVEHEART για την βιομηχανία του Hollywood.

Μπορεί να έχει Αυστραλιανές και Ιρλανδέζικες ριζες και να μένει εδώ και δεκαετίες στις Η.Π.Α. παρόλα αυτά ο Mel Gibson εδώ σε πείθει απόλυτα για ‘Σκωτσέζος‘.

Ως άνθρωπος και προσωπικότητα ο Mel ανέκαθεν θυμίζονταν για το ταπεραμέντο του και τον οξύθυμο χαρακτήρα του. Διάολε εδώ μιλάμε για έναν τύπο που πήγε στην πρώτη του οντισιόν, στο MAD MAX του George Miller, έχοντας την μούρη και τα μάτια του πρησμένα καθώς την προηγούμενη νύχτα είχε μεθύσει και κατέληξε να πλακώνεται σε κάποιο κωλόμπαρο της Αυστραλίας !

O Mel έχτισε την καριέρα του σαν ηθοποιός με ρόλους τσαντισμένων, υπερβολικών και σχεδόν ημίτρελων χαρακτήρων που αποτελούσαν τον ορισμό του machismo επειδή και στην πραγματικότητα και ο ίδιος είναι όλα αυτά.

Και όπως είναι λογικό ένας τέτοιος άντρας και ηθοποιός θα ταίριαζε γάντι στην ιδιοσυγκρασία ενός τόσο εκδηλωτικού αλλά και κυκλοθυμικού λαού όπως είναι εκείνος της ταλαίπωρης αλλά και ένδοξης Σκωτίας !

Στο BRAVEHEART ο Mel Gibson δεν φορά απλά ένα κιλτ και αφήνει τα αρχίδια και τα κωλομέρια του εκτεθειμένα στο ψοφόκρυο των Highlands. Αντίθετα δίνει όλο του το είναι και ερμηνεύει με σωματική ορμή αλλά και με ψυχικό πάθος.

Αρκεί απλά να ρίξει κανείς μια ματιά στο ‘War Face’ που παίρνει ο Mel στις σκηνές των μαχών του BRAVEHEART ώστε να καταλάβει πόσο βαθιά έχει μπει στο πετσί του ρόλου του…

Όμως σε αυτή του την εκδοχή ο χαρακτήρας του William Wallace δεν εκπέμπει μονάχα πολεμική μανία και την οργή που οφείλεται σε μια καταπίεση πολλών ετών.

Στο ενδιάμεσο βλέπουμε να πηγάζουν από μέσα του ο ρομαντισμός και το δράμα. Ο Mel δεν κωλώνει σε κάποιες στιγμές να αφήσει στην άκρη τον ήρωα και τον επαναστάτη και να μας αποκαλύψει την εικόνα ενός τραγικού άντρα που ξεκίνησε έναν πόλεμο κόντρα σε έναν πανίσχυρο δυνάστη μόνο και μόνο ώστε να εκδικηθεί τον θάνατο της γυναίκας που αγαπούσε και που οι εκπρόσωποι αυτού του δυνάστη του την στέρησαν για πάντα. Αλλά στην πορεία ο ‘ βάρβαρος‘ και εκδικητικός εραστής εξελίσσεται σε έναν γνήσιο Ιππότη και ‘ απελευθερωτή‘ ακόμη και αν ο ίδιος δεν δείχνει να έχει σε ιδιαίτερη εκτίμηση τέτοιους φανταχτερούς τίτλους. Εδώ και χρόνια οι μονόλογοι που ξεστομίζει ο Mel περί ελευθερίας και αυτοθυσίας είναι γραμμένοι στα κατάστιχα του Hollywood.

‘Before we let you leave, your commander must cross that field, present himself before this army, put his head between his legs, and kiss his own arse.’

Και κάπως έτσι ο κινηματογραφικός William Wallace μέσα από την εντελώς ψυχωμένη αλλά παράλληλα και σύνθετη ερμηνεία του Mel Gibson κατόρθωσε να χτίσει τον δικό του αθάνατο Θρύλο.

Και η ειρωνεία είναι ότι αρχικά ο Mel δεν ήθελε καν να παίξει τον χαρακτήρα !

Όταν ο Mel Gibson αποφάσισε να γυρίσει σε ταινία το σενάριο του Randall Wallace (καμία συγγένεια με τον θρυλικό Ιππότη !) αρχικά προόριζε για τον πρωταγωνιστικό ρόλο τον …Brad Pitt ! O Gibson θεωρούσε υπερβολικά μεγάλο σε ηλικία τον εαυτό του για τέτοιου είδους ρόλο και προτιμούσε να αφοσιωθεί αποκλειστικά στην σκηνοθεσία της ταινίας. Η Paramount Pictures του πρότεινε φυσικά τον ρόλο όμως εκείνος αρχικά τον απέρριψε . Τελικά όταν τον πίεσαν λέγοντας του ότι σε αντίθετη περίπτωση δεν θα χρηματοδοτούσαν το πρότζεκτ εκείνος υπέκυψε. Να που τελικά ορισμένες, και εξαιρετικά σπάνιες, φορές η πίεση και η απληστία ενός στούντιο μπορεί να ενεργήσει θετικά για την εξέλιξη μιας ταινίας !

Παρά το γεγονός ότι η ιστορία του BRAVEHEART περιστρέφεται γύρω από την επανάσταση των Σκοτσέζων απέναντι στους Άγγλους το έτος 1280 το μεγαλύτερο μέρος των γυρισμάτων εκτυλίχθηκε στην Ιρλανδία. Εκεί και πίσω από τις κάμερες ο Mel Gibson απέδειξε σε ολόκληρο τον πλανήτη ότι πέρα από ένας macho ηθοποιός είχε να προσφέρει συναρπαστικά και ουσιώδη πράγματα στο σινεμά λειτουργώντας σαν σκηνοθέτης.

Το συνολικό στήσιμο της παραγωγής, η απόδοση της εποχής και οι χορογραφίες των μαχών μας αποκαλύπτουν έναν σκηνοθέτη που είναι απόλυτα προσηλωμένος και αφοσιωμένος στο όραμα του.

Ένα όραμα που σε πολλές εκφάνσεις του αποδείχθηκε εξαιρετικά βίαιο και αιματηρό…

…ενώ σε άλλες αρκετά προκλητικό και πικάντικο !

Και φυσικά εδώ ο σκηνοθέτης επιδεικνύει μια σαδιστική και μεθοδική ικανότητα στο να στήνει σκηνές βασανιστηρίων…

…μια ικανότητα που θα την εξέλισσε στο επόμενο επίπεδο επιστρατεύοντας την απέναντι σε έναν ‘Μεσσία‘ με τέτοιο τρόπο ώστε να σοκάρει , να προκαλέσει αλλά και να συγκινήσει το κοινό του .

Όμως αυτά τα ‘ πάθη‘ του σκηνοθέτη και ανθρώπου Mel Gibson θα τα εξετάσουμε τις προσεχείς ημέρες !

Η πολεμική μανία του Wallace και των πολεμιστών του, η ανάγκη ενός καταπιεσμένου λαού να ξαναβρεί την ελευθερία του και η διαχρονική τσαντίλα που τρέφουν οι Σκωτσέζοι απέναντι στους Άγγλους όλα αυτά αποτυπώνονται εδώ μέσα από σεκάνς μάχης που φαντάζουν φριχτές αλλά και επικές ταυτόχρονα.

Στο BRAVEHEART o Mel Gibson αναδείχθηκε σε ένα ‘τζαζίστα‘ της κινηματογραφικής βίας και σου δίνει την εντύπωση ότι πραγματικά αναθεωρεί αυτό το είδος ταινιών ακόμη και αν έχουμε δει παρόμοιες και εξίσου βίαιες και επικές μάχες στο παρελθόν και σε ταινίες όπως είναι το θρυλικό και ψυχεδελικό ‘Εξκάλιμπερ’ του John Boorman…

Το απίστευτο της όλης υπόθεσης είναι ότι ο σκηνοθέτης αναγκάστηκε να περιορίσει αισθητά την πολεμική του μανία και την δίψα του για αίμα στις σκηνές των μαχών ώστε το φιλμ του να μην καπαρώσει κάνα NC-17 Rating από τους λογοκριτές της MPAA.

Η τελική κόπια του BRAVEHEART εξασφάλισε ένα R-Rating για… ‘ Βrutal Μedieval Warfare‘ !

Και μπορεί η MPAA να χαρακτήρισε το BRAVEHEART με μια φράση που μας παραπέμπει σε κάποια ακραία Death Metal μπάντα όμως στην τελική το φιλμ του Gibson δεν γαντζώθηκε ποτέ αποκλειστικά στο βίαιο περιεχόμενο του…

Το BRAVEHEART σκηνοθετικά και θεματολογικά είναι ένα φιλμ που διακρίνεται από πάθος, ρομαντισμό και έχει την δική του ‘ ψυχή‘. Είναι ‘ βρώμικο‘ αλλά ταυτόχρονα και Ιπποτικό. Λειτουργεί ως ένα απόλυτα στιβαρό κράμα ανάμεσα στο ιστορικό υπόβαθρο του William Wallace αλλά και τα ποιήματα και την μυθολογία που γράφτηκαν και στήθηκαν γύρω από αυτόν , τα κατορθώματα αλλά και τις αποτυχίες του.

Είναι επίσης μια ταινία που αποτελείται από έναν εξαιρετικά δυναμικό θίασο ηθοποιών. Πέραν του Gibson εδώ έχουμε και μια αιθέρια Sophie Marceau να πασχίζει μάταια να βρει λογική και συμπόνοια σε έναν ακόμη πόλεμο που στήνουν οι άπληστοι , αντιδραστικοί και πεισματάρηδες άντρες ανάμεσα τους και έναν Angus Macfadyen να υποδύεται τον (σύντομα) Βασιλιά Robert The Bruce με έναν νωχελικό αλλά και δραματικό τρόπο που στο τέλος δεν θα έχεις αποφασίσει αν τον μισείς ή αν θα του επιτρέψεις να πολεμήσει για την εξιλέωση του από τα ψέματα και τις προδοσίες. Στο πλευρό του φυσικά απολαύσαμε τον ‘λεπρό πατέρα’Ιan Edmund Bannen που μέσα από την σωματική παραμόρφωση του χαρακτήρα του καταλήγει να αντανακλά όλη την απληστία και την υποκρισία που συναντάται κατά καιρούς στα πιο ποταπά σημεία της ανθρώπινης φύσης.

Αλλά στο τέλος και μετά φυσικά από την εμβληματική παρουσία του Gibson ο χαρακτήρας που σου μένει από το ‘βασίλειο‘ του BRAVEHEART είναι ο Βασιλιάς Edward ο πρώτος του εξαιρετικού Patrick McGoohan και ο οποίος πραγματικά εκπέμπει σε κάθε βήμα και κάθε του λέξη μεγαλομανία και υπεροψία .

‘Whom do I send? Not my gentle son. The mere sight of him would only encourage an enemy to take over the whole country.’

O Βασιλιάς αυτός είναι ένας απόλυτος Μπάσταρδος που δεν θα διστάσει να θυσιάσει έναν ολόκληρο λαό ώστε να ικανοποιήσει την ανάγκη του για δύναμη και εξουσία ενώ θα τα βάλει ακόμη και με το ίδιο του το αίμα ώστε να διατηρήσει την εικόνα του ‘ ατσαλάκωτη‘ και ‘ λαμπερή‘ απέναντι στους υπηκόους του…

Ο Μακρυπόδης θα κάνει τα κυριολεκτικά τα πάντα ώστε να ατιμάσει και να σταματήσει τον Wallace , όχι επειδή φοβάται ότι οι Σκωτσέζικες στρατιές θα κατορθώσουν να φτάσουν μέχρι την αυλή του στην Αγγλία αλλά επειδή τρέμει στην σκέψη και μόνο ότι η δημόσια εικόνα του μπορεί να αμφισβητηθεί, ακόμη και να…σπιλωθεί, από τις νίκες και τα ανδραγαθήματα ενός ‘άπλυτου‘ και ‘απολίτιστου‘ Σκωτσέζου…

Ορμώντας μανιασμένο στις κινηματογραφικές αίθουσες τον Μάη του 1995 το BRAVEHEART πετσόκοψε το Box Office και πήρε ως λεία πάνω από 210 εκατομμύρια σε εισπράξεις έναντι ενός μπάτζετ 60 και κάτι εκατομμυρίων δολαρίων.

Οι κριτικές της εποχής ήταν στην πλειοψηφία τους από θετικές μέχρι και διθυραμβικές όμως υπήρξαν και εκείνοι που επέκριναν το φιλμ για τις ‘ ιστορικές του ανακρίβειες‘ αλλά οκ εδώ θα σας παραπέμψω πίσω και στην αρχή αυτού του αφιερώματος και στην φράση του Roger Ebert περί σινεμά και ιστορίας.

Πάντως μιας και επανήλθε το όνομα του Ebert ο δαιμόνιος κριτικός παίζει εκείνη την εποχή να έκανε και τον πιο cool χαρακτηρισμό για την ταινία :

‘An action epic with the spirit of the Hollywood swordplay classics and the grungy ferocity of The Road Warrior.’

Το πολεμοχαρές και δραματικό Έπος του Mel Gibson κέρδισε πέντε βραβεία Όσκαρ στην απονομή της Ακαδημίας το 1995 και έχοντας μάλιστα ως αντίπαλο το φιλήσυχο και γλυκύτατο BABE γουρουνάκι του παλιόφιλου και συνεργάτη George Miller , που σε αντίθεση με τον Mel εκείνη την εποχή προτιμούσε να εξερευνήσει περισσότερο τις ευαίσθητες πτυχές της ψυχοσύνθεσης του δίνοντας στο κοινό ένα φιλμ γεμάτο ελπίδα και με μεγάλη καρδιά !

Στο BRAVEHEART o Mel Gibson βάφοντας την μούρη του μπλε και ουρλιάζοντας σπαρακτικά αλλά και αποφασιστικά εκείνο το αξέχαστο ‘FREEEEDOOOOM‘ δεν μας χάρισε μονάχα τον μοναδικό macho Σκωτσέζο πολεμιστή που σε αντίθεση με όλους τους υπόλοιπους ήταν ξυρισμένος και αντί για μια γελοία χαίτη είχε ένα πολύ περιποιημένο και ίσιο μαλλί…

Με το BRAVEHEART o Mel Gibson έδειξε σε όλους τους ‘ αιμοδιψείς‘ σκηνοθέτες της κινηματογραφικής πιάτσας το πως στήνονται σωστά οι σκηνές μεσαιωνικών αλλά και γενικότερα ιστορικών μαχών αλλά και το πως να μην καταλήξει να χαθεί ένας δημιουργός μέσα σε όλο το αίμα, τα ακρωτηριασμένα χέρια και τα κεφάλια που συνθλίβονται από αιχμηρά τσεκούρια ή πελώρια σφυριά.

Βλέποντας το φιλμ αυτό για πολλοστή φορά στην τηλεόραση μου και αναλογιζόμενος πολλές από τις σύγχρονες παραγωγές που πάνε να μας τις πασάρουν ως ‘ επικές‘ ενώ είναι φίσκα στο ψεύτικο CGI, τους ‘πολιτικά ορθούς‘ / αποστειρωμένους χαρακτήρες και που τις έχουν ‘στραγγίξει και στεγνώσει ‘ από την παραμικρή υποψία τόλμης . αίματος, συναισθηματικής πρόκλησης και που οι χορογραφίες τους δεν έχουν στηθεί με μεράκι και μαεστρία αλλά από έναν γαμημένο υπολογιστή και μπροστά σε μια πράσινη οθόνη, πραγματικά τα ένδοξα και ματωμένα Highlands του Mel Gibson και του 90s έπους του μου φαίνονται πιο σπουδαία και πολύτιμα από κάθε άλλη φορά…

Το σύγχρονο σινεμά θα μπορούσε να διδαχθεί ορισμένα πράγματα από το BRAVEHEART και τον δημιουργό του όπως έμαθε και ο ‘προδότης’ Robert The Bruce από τον ένδοξο και μαρτυρικό William Wallace :

‘I don’t want to lose heart. I want to believe as he does.’