HOLLOW MAN : Η αόρατη ντροπή ενός προβοκάτορα σκηνοθέτη…

by Αντρέι Κοτσεργκίν

‘Ladies, please. This is science.’

Μέχρι και σήμερα ο προβοκάτορας σκηνοθέτης Paul Verhoeven υποστηρίζει ότι το HOLLOW MAN φιλμ του είναι το μοναδικό της, τόσο πλούσιας, φιλμογραφίας του για το οποίο αισθάνεται ντροπή…

Διάολε σε μια συνέντευξη του πριν από μερικά χρόνια ο σκηνοθέτης κατέταξε αυτό του το πόνημα χαμηλότερα ακόμη και από το ‘ So Bad, It’s Good’ έπος του με τίτλο SHOWGIRLS !

Σε περίπτωση που αγνοείται τι εστί SHOWGIRLS (κάτι που οφείλεται στους εαυτούς σας να το διορθώσετε άμεσα !) εδώ μιλάμε για μια ταινία που κατέχει εξέχουσα θέση στις περισσότερες λίστες με τις ‘ χειρότερες ταινίες όλων των εποχών’…

‘I can defend Showgirls, but not Hollow Man.’

Γιατί όμως να απαξιώνει τόσο έντονα ένας δημιουργός το ίδιο του το έργο ?

Η σκληρή αλήθεια είναι ότι το HOLLOW MAN είναι η πιο συμβατική ταινία ολόκληρης της φιλμογραφίας του Verhoeven. Το φιλμ αυτό είναι ουσιαστικά ένα μεταφυσικό Horror / Slasher φιλμ ποτισμένο στο αίμα και την ανωμαλία. Κανένα ‘ μήνυμα ‘ και κανένας προβληματισμός δεν προκύπτει ποτέ μέσα από αυτό.

Τουλάχιστον δεν προκύπτουν με φανερό τρόπο.

Ύστερα από το πολυσύνθετο και αμφιλεγόμενο STARSHIP TROOPERS του 1997 o σκηνοθέτης επιθυμούσε να μετριάσει αισθητά τα επίπεδα σεξ και βίας και να φτιάξει ένα ‘ συμβατικό και εμπορικό μπλοκμπάστερ‘.

Όπως και να χει ακόμη και ο ‘ συμβατικός‘ Paul Verhoeven κατορθώνει να φαντάζει ως ο πιο αντισυμβατικός και προβοκάτορας σκηνοθέτης της πιάτσας του Hollywood…

Η ιστορία του HOLLOW MAN είναι πιο διάφανη και από ενυδρείο γεμάτο με ψάρια :

Μια ομάδα επιστημόνων πασχίζει να αναπτύξει έναν ειδικό ορό που σε κάνει αόρατο. Η έρευνα τους χρηματοδοτείται από τον Αμερικάνικο στρατό για ευνόητους λόγους. Από την άλλη οι δικοί τους λόγοι δεν μας γίνονται ποτέ ξεκάθαροι.

Μια μέρα ο ορός θα φέρει επιτέλους τα επιθυμητά αποτελέσματα καθώς οι επιστήμονες κατορθώνουν πρώτα να κάνουν αόρατο έναν γορίλα και στην συνέχεια να τον ξανακάνουν ορατό ! Η ομάδα ξεκινά να γιορτάζει την επιτυχία τους όμως ο επικεφαλής της, ο αλαζόνας βιολόγος Sebastian Caine τους αποτρέπει από το να ανακοινώσουν τα αποτελέσματα της έρευνας στους εργοδότες τους.

Ο Caine επιμένει ότι ο ορός θα πρέπει πρώτα να δοκιμαστεί επάνω σε ένα ανθρώπινο πειραματόζωο και μάλιστα προσφέρεται ο ίδιος να συμμετάσχει σε αυτή την διαδικασία !

Χωρίς ιδιαίτερη σκέψη οι συνάδελφοι του αποδέχονται την πρόταση του και χορηγούν τον ορό στον Caine. Η διαδικασία της μεταμόρφωσης αν και εξαιρετικά φρικιαστική και επίπονη φαίνεται να στέφεται με απόλυτη επιτυχία.

Αργότερα , και ενώ βρίσκεται σε κατάσταση καραντίνας / παρακολούθησης ο Caine αποφασίζει να το σκάσει από τα υπόγεια εργαστήρια , όπου διεξάγεται το πείραμα, και να δει από πρώτο χέρι το πως είναι να κυκλοφορείς όντας αόρατος μέσα στην κοινωνία μας…

Στο HOLLOW MAN η ανάπτυξη χαρακτήρων δεν είναι και η καλύτερη που συναντάται σε κάποια ταινία του Verhoeven.

Ο σκηνοθέτης στήνει ένα ερωτικό τρίγωνο με επίκεντρο τον Caine, τον οποίο ενσαρκώνει ένας ορατός / αόρατος Kevin Bacon, και του χαρίζει έναν γαμιά / ανταγωνιστή στο πρόσωπο του Josh Brolin. Ο τελευταίος ουσιαστικά συμβολίζει τα ακριβώς αντίθετα από τον αλαζόνα, και αθυρόστομο Caine μιας και είναι ένα ‘τέρας‘ σύνεσης και λογικής. Εκεί που ο Caine αντιμετωπίζει την επιστήμη του με εγωισμό και τόλμη ο χαρακτήρας του Brolin, ο δόκτωρ  Matt Kensington , επιλέγει την τάξη και την λογική.

Το γεγονός ότι ο Matt έχει συνάψει ερωτικές σχέσεις με την πρώην γκόμενα και νυν συνεργάτη του Caine, την  Linda McKay της σαγηνευτικής αλλά και δυναμικής Elisabeth Shue, δεν περνάει απαρατήρητο από τον Caine και προκαλεί την ζήλια και την οργή του…

Παρά το πληθωρικό του cast ο μοναδικός χαρακτήρας που ξεχωρίζει από ολόκληρο το φιλμ είναι εκείνος του Kevin Bacon. Ο χαρισματικός ηθοποιός, και τεράστια μορφάρα, ξεκάθαρα απολαμβάνει τον ρόλο που του έχει ανατεθεί εδώ και η ερμηνεία του στιγματίζει ολόκληρη την ταινία.

Διάολε αρκεί να θυμηθρί κανείς πως ο , αόρατος πλέον, Kevin Bacon τρομοκρατεί κάτι καημένα παιδάκια όταν εκείνα έχουν την ατυχία να τον πετύχουν μπροστά τους…

Πέρα από υπέρμετρα διασκεδαστική η παραπάνω σκηνή λειτουργεί έτσι ώστε ο σκηνοθέτης να μας δώσει το προφίλ αυτού του άντρα :

Εξαιρετικά ευφυής αλλά και εγκληματικά ανεύθυνος και προκλητικός ταυτόχρονα !

Τουλάχιστον έτσι μας παρουσιάζεται στην αρχή μιας και αμέσως μετά ανακαλύπτουμε με ενθουσιασμό αλλά και τρόμο ότι κάτω από το διάφανο πετσί αυτού του τύπου κρύβεται ένας γνήσιος και άκρως επικίνδυνος ψυχασθενής και ανώμαλος…

Ιδού λοιπόν ένας ‘ λαμπρός επιστήμονας‘ που ανακαλύπτει την ικανότητα του να γίνεσαι αόρατος και η πρώτη του εφαρμογή αυτής της πρωτοποριακής ανακάλυψης είναι να την επιστρατεύσει ως την μέθοδο που θα τον βοηθήσει να παρενοχλήσει, να τρομοκρατήσει και να βιάσει την απίστευτα σέξι γειτόνισσα του !

Μια γειτόνισσα που ακόμη και όταν ήταν ορατός συνήθιζε να την μπανίζει από το παράθυρο του…

Πραγματικά είτε ορατός είτε ‘αόρατος‘ ο Kevin Bacon με την παρουσία του γεμίζει την οθόνη και παραδίδει μια από τις πιο διασκεδαστικές αλλά και τρομαχτικές ερμηνείες του !

Εξίσου ‘γεμάτα‘ ήταν και τα ειδικά εφέ του HOLLOW MAN. Το CGI αυτής της ταινίας ήταν τόσο πρωτοποριακό για τα δεδομένα των 00s που εξασφάλισε στον Verhoeven μια υποψηφιότητα για Όσκαρ στην κατηγορία των  Best Visual Effects !

Μέχρι και σήμερα αδυνατώ να ξεχάσω το πόσο με συντάραξε αλλά και με πώρωσε η φρικιαστική σεκάνς όπου ο Caine μεταμορφώνεται σε αόρατο άνθρωπο…

O Verhoeven μπορεί να έστησε τον Χολιγουντιανό του μύθο βασιζόμενος (και) επάνω στα πρακτικά εφέ ταινιών του όπως είναι τα ROBOCOP , TOTAL RECALL και STARSHIP TROOPERS όμως να που εδώ αποδεικνύεται και λαικό μαστόρι του CGI !

Ακόμη και η τεχνολογία στα χέρια του Verhoeven αποκτά μια ανώτερη σημασία καθώς δεν τσοντάρει μονάχα στην εικόνα αλλά και στην θεματολογία της ταινίας. Ο σκηνοθέτης επιστρατεύει με ευρηματικό τρόπο μέχρι και τις θερμικές κάμερες (παίζει να είναι η καλύτερη τους χρήση σε ταινία από εποχής PREDATOR…) ώστε να παρακολουθήσουμε τον Caine δίχως να έχουμε την αίσθηση ότι μπορεί να μας δει και εκείνος. Για λίγες στιγμές ο Verhoeven μας παρέχει την ίδια δύναμη με εκείνη που αποκτά και ο κεντρικός του χαρακτήρας ! Αργότερα ενώ τον παρακολουθούμε πάλι πίσω από τις κάμερες τον βλέπουμε να σκοτώνει , με εξαιρετικά βίαιο και σχεδόν πρωτόγονο τρόπο, ένα ζωάκι. Εδώ έχουμε την στιγμή που ο σκηνοθέτης μας προκαλεί να αποφασίσουμε αν θα συνεχίσουμε να ταυτιζόμαστε με αυτόν τον άντρα ή αν θα πασχίσουμε να απομακρυνθούμε συναισθηματικά από αυτόν όσο πιο μακριά γίνεται…

Στο HOLLOW MAN η VFX τεχνολογία δεν επιστρατεύεται μονάχα ώστε να μας συναρπάσει οπτικά αλλά και για να χτίσει μια ατμόσφαιρα αμείωτης έντασης και ενοχής.

Αρχικά ο σκηνοθέτης πίστευε ότι η παρουσία του πρωταγωνιστή Kevin Bacon δεν ήταν απαραίτητη προϋπόθεση στις σκηνές όπου ο χαρακτήρας του είναι αόρατος όμως πολύ γρήγορα κατάλαβε το λάθος του. Αντιλαμβανόμενος ότι δίχως τον Bacon στις σκηνές οι υπόλοιποι ηθοποιοί έμοιαζαν αποσυντονισμένοι και χαμένοι ο Verhoeven διόρθωσε το λάθος του και ξανάβαλε τον Bacon απέναντι τους , γεγονός που αύξησε τον ρεαλισμό των ερμηνειών τους.

Από την πλευρά του ο Bacon απομονώθηκε πλήρως κατά την διάρκεια των γυρισμάτων ώστε να νιώσει την αίσθηση απομόνωσης , οργής και μαρτυρίου που βίωνε ο χαρακτήρας του.

Την σκηνή της μεταμόρφωσης ο σκηνοθέτης την εμπνεύστηκε από δυο βιβλία που του χάρισε η κόρη του και σε ένα από τα οποία απεικονίζονταν ένα σχέδιο ανθρώπινης ανατομίας του Ντα Βίντσι γνωστό ως  écorché…

Βγαίνοντας στις αίθουσες, τον Οκτώβρη του 2000, το HOLLOW MAN καπάρωσε γύρω στα 190 εκατομμύρια σε εισπράξεις στο Box Office κάτι που κατέστησε το φιλμ ως το πιο εμπορικά πετυχημένο του Verhoeven μετά το περίφημο Βασικό Ένστικτο του .

Ο Αόρατος Άνθρωπος του σκηνοθέτη σίγουρα δεν πέρασε απαρατήρητος και από τους κριτικούς της εποχής που στην πλειοψηφία τους τον έθαψαν. Οι επικριτές του φιλμ εστίασαν τις κατηγορίες τους στην ανάπτυξη της θεματολογίας και το ‘ μισογυνιστικό περιεχόμενο’ που την διέκρινε.

Στην τελική η βασική κατηγορία ήταν μια και προήλθε μέσα από την πένα του διαβόητου κριτικού Roger Ebert :

 ‘Now we get a scientist who becomes invisible, and all he can become is a mad slasher. Does Paul Verhoeven, who directed “Hollow Man,” have such a low opinion of his audience that he thinks all we want is to see (or not see) the invisible man go berserk ? ‘

Και ναι ο Ebert ήταν απόλυτα εύστοχος ως προς την απόδοση της θεματολογίας του HOLLOW MAN όμως εκεί που έκανε ύψιστο λάθος είναι στην πεποίθηση του ότι το κοινό ΔΕΝ ήθελε να δει έναν αόρατο άνθρωπο να διαστρεβλώνεται σε ένα μαινόμενο κτήνος…

Διάολε φυσικά και το θέλαμε !

Ναι στο HOLLOW MAN o Paul Verhoeven πήρε μια ιστορία επιστημονικής φαντασίας που περιστρέφεται γύρω από μια απίθανη ανακάλυψη και έναν ιδιοφυή επιστήμονα και την διαστρέβλωσε σε ένα τερατώδες και ανώμαλο Slasher φιλμ. Αλλά η ανωμαλία και η γραφική βία ανέκαθεν λειτουργούσαν ως οι πιο αποτελεσματικές αλληγορίες στα χέρια αυτού του σκηνοθέτη.

Αυτό το Slasher, πέρα από ένα άκρως απολαυστικό θέαμα, τολμά και θέτει ορισμένα εξαιρετικά βαριά , θνητά , ψυχολογικά και φιλοσοφικά ζητήματα επάνω στο τραπέζι :

Εδώ ο σκηνοθέτης μας δελεάζει στο να γίνουμε συνένοχοι / ηδονοβλεψίες του ολότελα διεστραμμένου και προβληματικού ‘ήρωα‘ του.

‘Hollow Man leads you by the hand and takes you with Sebastian into teasing behaviour, naughty behaviour and then really bad and ultimately evil behaviour. At what point do you abandon him? I’m thinking when he rapes the woman would probably be the moment that people decide, ‘This is not exactly my type of hero’, though I must say a lot of viewers follow him further than you would expect.’

Τα λόγια του ίδιου του σκηνοθέτη αποκαλύπτουν ένα πανούργο σχέδιο που έχει στόχο να μας βάλει σε ένα εξαιρετικά σκληρό δίλημμα όσον αφορά την ίδια μας την φύση, την ηθική μας και τις καταπιεσμένες μας επιθυμίες. Και κάπου εδώ οφείλω να ομολογήσω ότι ως θεατής λειτούργησα σαν συνένοχος και όχι επικριτής του Sebastian Caine. Η εικόνα μιας μισόγυμνης Rhona Mitra στιγμάτισε την εφηβεία μου…

Στις αρχές του φιλμ ο Vehoeven μας δείχνει τις επιπτώσεις που έχει ο ορός επάνω σε ένα γορίλα / πειραματόζωο. Με το που το κτήνος γίνεται αόρατο η πρώτη του κίνηση είναι να αρπάξει και να κατασπαράξει με μανία ένα ανυπεράσπιστο ποντίκι.

Εδώ τίθεται και το μεγάλο ερώτημα της ταινίας :

Οι έκφυλες και βίαιες πράξεις στις οποίες προβαίνει ο αόρατος Sebastian Caine είναι άραγε το αποτέλεσμα μιας ιατρικής παρενέργειας ή πηγάζουν κατευθείαν μέσα από τις καταπιεσμένες και κτηνώδεις παρορμήσεις που βρίσκονται στα σωθικά του ?

Στο THE HOLLOW MAN του προβοκάτορα Paul Verhoeven παρά το γεγονός ότι το θνητό του ‘τέρας‘ είναι αθέατο στην μεγαλύτερη διάρκεια της ιστορίας ποτέ του δεν κατορθώνει να αποκρύψει από τον θεατή το σκοτάδι που βρίσκεται μέσα στα σωθικά , το υποσυνείδητο ή την ψυχή του.

Ακόμη και αν είναι αόρατος ένας άντρας ποτέ του δεν θα μπορέσει να κρύψει τις επιθυμίες του. Αντίθετα το μόνο που έχει να κάνει είναι να τις εκδηλώσει δίχως να υπολογίζει το τίμημα και το κόστος.

‘It’s amazing what you can do when you don’t have to look at yourself in the mirror anymore.’

– Sebastian Caine