Bram Stoker’s DRACULA : Ο Francis Ford Coppola ρουφά και την τελευταία στάλα αψέντι…

by Αντρέι Κοτσεργκίν

‘Guard her well, Mr. Morris! Do not fail here tonight! We are dealing with forces beyond all human experience, and enormous power. So guard her well, otherwise your precious Lucy will become a bitch of the Devil! A whore of darkness!’

Ο ‘Δράκουλας‘ που γύρισε ο Francis Ford Coppola πίσω στις αρχές των 90s αποτελεί ένα αρκετά αιματηρό κινηματογραφικό παράδοξο…

Είναι η σπάνια περίπτωση στα χρονικά του σινεμά που από την μια έχουμε ένα φιλμ που λειτουργεί σε μεγάλο μέρος ως πιστή μεταφορά του αυθεντικού υλικού επάνω στο οποίο στηρίχθηκε, δηλαδή στην ομώνυμη νουβέλα του συγγραφέα Bram Stoker, όμως από την άλλη έχουμε και μια απίστευτα εκκεντρική ταινία όπου ένας σκηνοθέτης δεν διστάζει να ξεβράσει όλη του την τρέλα και την καφρίλα επάνω στο πανί και να αφήσει επάνω στο υλικό το δικό του στίγμα και μάλιστα ανεξίτηλο.

Μα τον αιωνόβιο Κόμη ειλικρινά κόβω τις φλέβες μου ότι κατά την διάρκεια των γυρισμάτων του DRACULA ο Coppola κατέβαζε φιάλες ολόκληρες από αψέντι μαζί με τους Gary Oldman , Anthony Hopkins και Tom Waits που και οι τρεις , ο καθένας με τον ιδιαίτερο και μοναδικό τρόπο του, παραδίδουν ερμηνείες που κινούνται ανάμεσα στο αλλόκοτο και το θεοπάλαβο…

Αγαπητέ αναγνώστη απλά ΚΟΙΤΑ το βλέμμα που έχει πάρει ο Καθηγητής Van Helsing του Hopkins αφού πετσόκοψε τις ‘ σκύλες‘ που καραδοκούσαν στο Κάστρο του Κόμη Δράκουλα…

Είναι λες και ο τύπος πέρασε πέντε απανωτούς οργασμούς μέσα σε μόλις λίγα λεπτά !

Ο Hopkins αποδίδει τον Καθηγητή και θρυλικό κυνηγό των σκοτεινών δυνάμεων με άπλετη εκκεντρικότητα και σε κάποιες στιγμές τον κάνει να φαντάζει με …πορνόγερο που διψά για αίμα και την βρίσκει με το να μπανίζει χλωμά κοριτσούδια. Το παλούκωμα που ρίχνει στα θηλυκά βαμπίρ παίζει να ναι ότι πιο κοντινό σε … σεξ του έχει απομείνει και ο Van Helsing δεν θα διστάσει να ταξιδέψει μέχρι τα αχανή και παγωμένα βουνά της Τρανσυλβανίας ώστε να θρέψει το βίτσιο του…

Εξίσου ‘εκκεντρικοί και πεινασμένοι’ αποδείχθηκαν και άλλοι κεντρικοί χαρακτήρες του DRACULA. Προφανώς ο πρώτος είναι ο ομώνυμος ‘ ήρωας‘, ο τραγικός και απέθαντος Κόμης που μια νύχτα αποφασίζει να ταξιδέψει μέχρι το βιομηχανικό Λονδίνο ώστε να αποπλανήσει ένα γκομενάκι που βλέποντας το σε μια φωτογραφία του καρφώνεται στο μυαλό ότι αποτελεί την ‘ μετεμψύχωση‘ της παλιάς του αγαπημένης. Μια αγαπημένη που όταν πριν από χιλιάδες χρόνια άκουσε μια ψεύτικη είδηση γύρω από τον ‘ θάνατο‘ του άντρα που λάτρευε αποφάσισε να πηδήξει στο κενό και να χαθεί για πάντα και κατά συνέπεια καταδίκασε τον Κόμη στο να απαρνηθεί την Χριστιανοσύνη και να ασπαστεί με όλο του το είναι ένα σκοτάδι που του επιτρέπει να ορίζει την ζωή αλλά και τον θάνατο.

Μια δύναμη που ο παλιός Θεός του αρνούνταν αυστηρά να την μοιραστεί με τους πιστούς του…

\It’s not true. I too can love, and I will love again.’

O Gary Oldman ενσαρκώνει εδώ ουσιαστικά τρεις εκδοχές του περίφημου Κόμη Δράκουλα. Μας παρουσιάζει τον τραγικό και πληγωμένο θνητό που πουλά την ψυχή του για χατίρι της αγάπης και στην συνέχεια έναν κουρασμένο αιωνόβιο που φυτοζωεί και συντηρείται κάπου σε ένα κάστρο στην μέση του απόλυτου πουθενά επειδή δεν βρήκε μέσα στους αιώνες έναν τρόπο ώστε να ξεπεράσει το τραύμα του.

Όμως όταν μια σπίθα έρωτα ανάβει, ύστερα από ολόκληρους αιώνες, ξανά μέσα του ο ‘γερασμένος‘ Δράκουλας ξαφνικά μεταμορφώνεται σε ένα …χιπστερά του 1897 ο οποίος κυκλοφορεί με …γυαλί ηλίου στα σοκάκια του Λονδίνου και φαντάζει ως πρόγονος των Beatles !

‘Absinthe is the aphrodisiac of the self. The green fairy who lives in the absinthe wants your soul. But you are safe with me.’

Δράμα, αγάπη, εκκεντρικότητα, γοητεία, πονηριά αλλά και μια τρομακτική και ακόρεστη δίψα για σάρκα και αίμα…

Όλα αυτά συναντώνται μέσα στην ερμηνεία του Oldman και ο πρωταγωνιστής κατορθώνει να τα κρατήσει όλα σε μια σχετική ισορροπία. Το ότι ο Δράκουλας του δεν καταλήγει να φαντάζει με καρικατούρα σε σκηνές όπως αυτή που πάει να ξελογιάσει το θήραμα του, την Mina Harker της Winona Ryder, ενώ την ποτίζει με αψέντι πιστώνεται ως μια ακόμη απόδειξη γύρω από το τεράστιο υποκριτικό ταλέντο του Oldman.

Επίσης εδώ ο Gary αποδείχθηκε εξίσου ρομαντικός μπάσταρδος με τον Κόμη του μιας και δέχτηκε τον ρόλο επειδή ήθελε να βιώσει το συναίσθημα του να λες σε κάποιον ‘I’ve crossed oceans of time to find you’!

O Δράκουλας του Gary Oldman μπορεί να είναι οπερετικός και ‘ροκ‘ ταυτόχρονα όμως και πάλι σε καμία περίπτωση ΔΕΝ είναι ο πιο εκκεντρικός χαρακτήρας αυτού του φιλμ.

Το κατόρθωμα αυτό ανήκει αποκλειστικά στον τιτάνα Tom Waits που ως τσιράκι του Κόμη , R.M. Renfield, προβαίνει σε ένα κονσέρτο παράνοιας και σιχαμάρας !

Ειλικρινά μέχρι και σήμερα αδυνατώ να αποτινάξω από το υποσυνείδητο μου την εικόνα ενός αλυσοδεμένου και ‘Cyberpunk‘ Tom Waits να τραυλίζει , να παραμιλά και να καταπίνει …έντομα !

Φυσικά η εκκεντρικότητα και η τρέλα αυτής της ταινίας απλά δεν γινόταν να περιοριστεί αποκλειστικά στους ηθοποιούς της.

Στο DRACULA ο Coppola βρίσκεται σε τρελά κέφια καθώς του δίνεται η ευκαιρία όχι μόνο να αποτυπώσει ένα από τα αγαπημένα του βιβλία με όλη την ματωμένη παράνοια που του αρμόζει αλλά παράλληλα αποφασίζει να αναδείξει το στοιχείο του ερωτισμού που το διέκρινε και να το εκτοξεύσει σε…

Σε ‘κτηνώδη’ ύψη…

Ω ναι, το φιλμ αυτό είχε μέχρι και κτηνοβασία μέσα !

Θύμα της έπεσε η σαγηνευτική Sadie Frost που ως ‘τσαχπίνα‘ Lucy παραδίδει μακράν την καλύτερη γυναικεία ερμηνεία της ταινίας καθώς η Winona Ryder ως το ‘ μήλον της έριδος’ Mina Harker όχι μόνο δεν εκπέμπει πάθος και γοητεία αλλά στις περισσότερες σκηνές μοιάζει λες και όντως την άκουσε με αψέντι !

Η μόνη σκηνή που η Winona διαπρέπει ερμηνευτικά είναι εκείνη που ο σαλεμενος Van Helsing την τσακωνει να σαλιαριζει με τον Δράκουλα. Και αυτό μάλλον οφείλεται στο γεγονός ότι εκείνη την ώρα άκουγε τον σκηνοθέτη να την αποκαλεί “πορνη” και “σκύλα” επάνω στην προσπάθεια να βγάλει συναίσθημα απο μέσα της!

Εκείνος όμως που πραγματικά τερματίζει το κοντέρ ‘ αποχαύνωσης‘ είναι ένας Keanu Reeves που τότε είχε την ατυχία να επιλεχθεί σε έναν ρόλο του οποίου η θεατρικότητα σε καμία περίπτωση δεν ταίριαζε με το δικό του, σαφώς πιο σφιχτό, υποκριτικό ύφος.

Ειδικά στις σκηνές που μοιράζεται με τον Gary Oldman οι ερμηνευτικοί περιορισμοί του συμπαθέστατου και πάντοτε τίμιου Keanu είναι κάτι παραπάνω από εμφανείς και δημιουργούν μια αρκετά αστεία αντίθεση…

Ο Keanu εκείνη την εποχή είχε αρχίσει να χτίζει την καριέρα του μέσα από επιτυχίες τύπου Bill & Ted και κάποιος ατζέντης σκέφτηκε να τον ‘σπρώξει‘ δίνοντας του τον ρόλο του Jonathan Harker στην ταινία του Coppola. To αποτέλεσμα είναι να έχεις έναν προ-SPEED Keanu να πασχίζει μάταια, και φουλ αμήχανος, να πετύχει μια ‘βρετανική” προφορά‘! Δηλαδή οκ κάποιος τότε είδε το Bill & Ted και αναφώνησε ‘Α Βρήκαμε τον Τζόναθαν Χαρκερ μας!’ είχα αναρωτηθεί την πρώτη φορά που έβλεπα την ταινία. Τελικά αργότερα ο τίμιος Coppola παραδέχτηκε ότι επέλεξε προσωπικά τον Keanu επειδή ήθελε για Jonathan έναν τύπο που θα άρεσε στις γκομενες!

Μια παράξενη ιστορία θέλει τους Keanu και Winona να φεύγουν… παντρεμένοι από τα γυρίσματα καθώς στην σκηνή του γάμου ανάμεσα στους Jonathan και Mina ο Coppola έφερε στο πλατό έναν γνήσιο ρουμανο Ιερέα!

Φυσικά δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε και την παρουσία της Monica Belluci στο cast που εμφανίζεται μόλις για λίγα λεπτά ώστε να μας δώσει την πιο πληθωρική ‘ σκύλα‘ που έχει δει ποτέ της η Κόλαση αλλά και ο γύπας ο Coppola…

 ‘The blood is the life!’

Ο Coppola με αυτή του την μεταφορά πασχίζει, και τα καταφέρνει , να βγάλει έρωτα και ρομάντζο μέσα από μια απύθμενη λίμνη αίματος.

Τα Gothic σκηνικά και οι φορεσιές, οι θεατρικές, σχεδόν οπερετικές ερμηνείες αλλά και οι ‘ ροκ‘ καταστάσεις σφαγής, κτηνοβασίας , καταχρήσεων και αποπλανήσεων καθιστούν τον Δράκουλα του μια πραγματικά αξέχαστη κινηματογραφική εμπειρία που θα την εκτιμήσεις για τα καλά της αλλά πραγματικά θα την απολαύσεις για όλα τα ‘ στραβά‘ της !

Στο τεχνικό κομμάτι ο Coppola έδωσε ρέστα και εδώ. Όταν το τμήμα ειδικών εφέ του είπε με στόμφο ότι ΔΕΝ μπορούσε να στήσει το φιλμ εξολοκλήρου στα πρακτικά εφέ ο Coppola τους απέλυσε όλους και ανέθεσε την δουλειά στον γιο του Roman. Ο γιος μόνο σαν “βύσμα” δεν λειτούργησε καθώς αποδείχτηκε λαϊκό μαστορι των πρακτικών εφέ και επιστρατευοντας διαφορά τρικ απογείωσε οπτικά την ταινία. Για παράδειγμα όλο το αίμα που συναντάται στο φιλμ είναι απλά κόκκινο ζελέ ενώ οι διαφορές μεταφυσικές σκηνές οφείλονται σε πονηρά πλάνα και “σωσίες” των ηθοποιών. Η μοναδική φορά που ο σκηνοθέτης κατέφυγε στο CGI ήταν όταν χρειάστηκε να ντύσει μια σκηνή με τις κλασσικές μπλε φλόγες. Από την μεριά του ο μπαμπάς έφτασε στο σημείο μέχρι και να “στενεύει” τα σκηνικά του κάστρου γύρω από τον Keanu ώστε να βγάλει μια ασφυκτική αίσθηση κλειστοφοβιας στα πλάνα του! Η εμφάνιση του γερασμένου Δράκουλα παραπέμπει σε θέατρο Kabuki γεγονός που οφείλεται στο ότι την στολή του σχεδίασε ο Ιάπωνας  Eiko Ishioka και τόσο ο Coppola όσο και ο Oldman τσονταραν δημιουργικά σε αυτό το λουκ που προσδίδει αποκοσμες αλλά και θεατρικές νότες στον Κόμη.

Ανάμεσα σε όλα αυτά ο Coppola διατήρησε σκηνές και ιδέες από παλιές, κλασσικές, ταινίες του Δράκουλα αποδίδοντας έτσι και φόρο τιμής στο σινεμά Horror που αγάπησε ως θεατής. Ο Coppola λατρεύει τους Bela Lugosi και τον Nosferatu του συναδέλφου  F.W. Murnau και δεν το κρύβει εδώ!

Ο Coppola από την μια αναβαθμίζει τα κείμενα του Stoker, που ουσιαστικά εξέφραζαν τον φόβο ενός Ιρλανδού να μην χάσει την πολύτιμη γη του από έναν μετανάστη υπό το πρίσμα μιας μεταφυσικής ιστορίας, αναδεικνύοντας τόσο τις τρυφερές όσο και τις βίαιες και κάφρικες στιγμές της όμως παράλληλα μένει και αρκετά πιστός στο πνεύμα του βιβλίου.

Ο σκηνοθέτης εστίασε λιγότερο στο ‘ απέθαντο τέρας’ και επικεντρώθηκε στον καταραμένο θνητό που βρίσκεται εγκλωβισμένος εδώ και αιώνες μέσα σε αυτό . Η αγάπη είναι το κλειδί ώστε ο Κόμης να ξαναβρεί την αίσθηση μιας ανθρωπιάς που είχε ξεχάσει πως είναι να την έχει και να ζεσταίνει την καρδιά και το πετσί του. Όμως για να διεκδικήσει αυτή την αγάπη θα αναγκαστεί να αφήσει το τέρας ξανά ελεύθερο. Το σεξ και ο θάνατος ανέκαθεν μοιράζονταν μια άρρηκτη σύνδεση στο σινεμά τρόμου και εδώ ο σκηνοθέτης τιμά αυτή την παράδοση. Μάλιστα ο Δράκουλας του κατά καιρούς έχει ερμηνευτεί και ως μια αλληγορία για το AIDS και την έξαρση του στα 90s. Μια αλληγορία που έρχεται σε κάθετη αντίθεση με εκείνες του Stoker που σήμερα από ορισμένους κρίνονται ως ‘ ξενοφοβικές‘.

Η μάχη για την καρδιά της Mina εκτυλίσσεται σε ένα Λονδίνο που σε ορισμένες πτυχές του φαντάζει τόσο βιομηχανικό που είναι λες και πηγάζει όχι από το 1890 αλλά από κάποιο εναλλακτικό μέλλον. Μια σκόπιμη διαστρέβλωση της ιστορίας από τον σκηνοθέτη με απώτερο σκοπό ο Δράκουλας του να μην μοιάζει οπτικά με καμία από τις αμέτρητες ταινίες που προηγήθηκαν !

Το ίδιο ακριβώς θα μπορούσε να ειπωθεί και για την προσέγγιση του Oldman επάνω στον ρόλο του Κόμη μιας και σήμερα ο Δράκουλας του δεσπόζει κάπου ανάμεσα στις εμβληματικές παρουσίες των Christopher Lee και Bela Lugosi.

Το DRACULA είναι ένα φιλμ υπέρμετρα εκκεντρικό και σε ορισμένες εκφάνσεις του και αρκετά γραφικό όμως και πάλι αποτελεί σημείο αναφοράς στην καριέρα του Coppola.

Δεν είναι και λίγοι εκείνοι που το χαρακτηρίζουν ως ‘την τελευταία μεγάλη ταινία του Coppola’ και που να πάρει ίσως να μην έχουν και άδικο. Όμως από την άλλη το φιλμ αυτό σπανίως συναντάται δίπλα στα διαμάντια του σκηνοθέτη όπως είναι οι δυο πρώτοι ‘Νονοί‘ , το χαοτικά ποιητικό Αποκάλυψη Τώρα αλλά και το εξαιρετικό The Conversation που αρκετοί θεατές στις μέρες μας έχουν το θράσος να το ‘ξεχνάνε‘ ή ακόμη και να το αγνοούν…

Και ναι το DRACULA πιθανότατα δεν είναι η πιο ποιοτική στιγμή του σκηνοθέτη του όμως σίγουρα είναι η πιο αρχιδάτη του !

Ειλικρινά το πως στα 90s o Francis Ford Coppola μπόρεσε να πείσει ένα μεγάλο στούντιο να σκάσει 40 εκατομμύρια δολάρια και πρωτοκλασάτους, ή έστω δημοφιλείς , ηθοποιούς σε μια ταινία που περιλαμβάνει ‘οργασμικά‘ παλουκώματα, σκηνές με κατανάλωση αψεντιού, έναν μεθύστακα / πορνόγερο / φονιά Anthony Hopkins , ένα Δράκουλα …Τζον Λένον, τον μονίμως σουρωμένο μουσικό Tom Waits να χλαπακιάζει ζουζούνια αλλά και μια ξεκάθαρη σκηνή στυγνής κτηνοβασίας είναι ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια στην ιστορία του Hollywood !

Πάντως το μεγαλύτερο κατόρθωμα εδώ του Coppola είναι ότι μετάγγισε φρέσκο αίμα σε έναν κινηματογραφικό χαρακτήρα που τα προηγούμενα χρόνια φάνταζε πιο ωχρός και αδύναμος από απαρχαιωμένο λείψανο…

Και ναι όπως έγραψα στην αρχή ποτέ μου δεν έκοψα φλέβα για αυτή την ταινία αλλά διάολε μονάχα με σεβασμό και εκτίμηση μπορώ να διακρίνω όλα όσα πέτυχε ο Francis Ford Coppola με αυτή του την μεταφορά.

‘We’ve all become God’s madmen. All of us.’

– Πορνόγερος Van Helsing