XTRO : Να ένας E.T. που καλό θα ήταν να ΜΗΝ τον αφήσεις να τηλεφωνήσει σπίτι του…

by Αντρέι Κοτσεργκίν

Στα τέλη των 70s o  Ronald Shusett πέταξε στον συγκάτοικο , φίλο και μετέπειτα συνεργάτη Dan O’Bannon την ιδέα του πόσο αποκρουστικό , τρομαχτικό αλλά και γαμάτο θα ήταν αν ένα φριχτό και εξωγήινο παράσιτο ‘γκάστρωνε‘ έναν γήινο.

O O’Bannon όχι μόνο κράτησε αυτή την ιδέα ως την βάση του σεναρίου της ταινίας τρόμου και επιστημονικής φαντασίας που είχε ξεκινήσει να συνθέτει στο μυαλό του αλλά στην συνέχεια, σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη Ridley Scott και τον σουρεαλιστή καλλιτέχνη H.R.Giger, την εξέλιξε σε ένα φιλμ με σύνθετη θεματολογία που παράλληλα έμελλε να αποδειχθεί ένα από τα πιο τρομαχτικά , αγωνιώδη αλλά και καινοτόμα sci-fi και Horror κινηματογραφικά θεάματα των 70s και 80s.

Όμως το αυθεντικό ALIEN και το απόκοσμο και απειλητικό Xenomorph τέρας του δεν περιορίστηκαν απλά στο να τρομοκρατούν και να συναρπάζουν δυο γενιές θεατών. Η ταινία αυτή ‘γαντζώθηκε‘ τόσο στιβαρά στο παγκόσμιο σινεμά αλλά και στην pop κουλτούρα που μέχρι και σήμερα αμέτρητοι νέοι , αλλά και παλιοί, σκηνοθέτες εξακολουθούν να ξεπατικώνουν ευλαβικά τις διδαχές της γύρω από το μυστήριο, τον τρόμο, το σασπένς αλλά και στο πως μέσα από ένα φαινομενικά απλό σενάριο μπορείς να παρουσιάσεις σύνθετες και δυνατές θεματολογίες και συμβολισμούς στο κοινό σου.

Με πιο απλά λόγια το ALIEN δεν κατέφυγε σε φτηνό Alien / Rape -Exploitation ώστε να ταράξει και να προκαλέσει τους θεατές .

Και κάπου εδώ φτάνουμε στο 1982 όταν και το XTRO , του σκηνοθέτη Harry Bromley Davenport, προσγειώνεται σε (περιορισμένες) κινηματογραφικές αίθουσες αλλά και στα VHS μας και δεν δείχνει να έχει τον παραμικρό δισταγμό στο να αγκαλιάσει απορροφήσει πλήρως το Exploitation ύφος που έλειπε παντελώς από την ταινία που πάσχισε να ξεπατικώσει…

Η ιστορία του XTRO ξεκινάει με έναν πατέρα που μια μέρα ‘χάνεται‘ μέσα σε ένα εκτυφλωτικό φως που ξαφνικά κάνει την εμφάνιση του στον ουρανό. Ο γιος του λέει στην μάνα του ότι τον μπαμπά τον απήγαγαν εξωγήινοι όμως προφανώς κανένας δεν θα πιστέψει μια τόσο παράλογη ιστορία.

Τρία χρόνια αργότερα το φως επιστρέφει και αφήνει στην Γη μας ένα απόκοσμο πλάσμα.

Το ‘τέρας‘ αφού ξεκάνει δυο τυχαίους και άτυχους περαστικούς κινεί προς ένα ερημικό σπίτι της επαρχίας. Εκεί βρίσκει και βιάζει μια μοναχική γυναίκα σε μια αδιανόητα αποκρουστική σεκάνς που μοιάζει λες και κάποιος μπαστάρδεψε το STRAW DOGS του Sam Peckinpah με το THE THING του ‘μάστορα’ John Carpenter…

Και πάνω που νομίζεις ότι η σεκάνς του βιασμού μιας γυναίκας από ένα εξωγήινο τέρας/παράσιτο θα αποτελέσει την κορύφωση αυτού του ‘Rip-Off’ B-Movie ο σκηνοθέτης φροντίζει να γαμήσει ολοσχερώς τις προσδοκίες μας καθώς στο καπάκι μας παρουσιάζει και μια ‘γέννηση‘ που αποτελεί ίσως την απόλυτη διαστρέβλωση του ‘δώρου‘ που ονομάζουμε μητρότητα…

Ω, ναι στο XTRO o Davenport κάνει εξαρχής τις προθέσεις του ξεκάθαρες απέναντι στον θεατή :

Σοκ , αηδία και φρίκη.

Και αποδεικνύεται εξαιρετικά ευρηματικός και ικανός και στα τρία !

Το φιλμ αυτό έχει ένα εντελώς ‘ανοιχτό‘ σενάριο το οποίο φαινομενικά δεν καταλήγει πουθενά. Ο ‘μπαμπάκας‘ επιστρέφει από το άγνωστο του διαστήματος ‘αλλαγμένος και βελτιωμένος’ και επιθυμεί να περάσει ποιοτικό χρόνο με τον κανακάρη του. Στο ενδιάμεσο φροντίζει να του ‘μεταδώσει΄το παράσιτο το οποίο παρέχει στον πιτσιρικά την δύναμη να … υλοποιεί πράγματα μόνο και μόνο με την σκέψη του !

Αυτή η μεταφυσική έκβαση της πλοκής δίνει την δυνατότητα στον σκηνοθέτη να μας χαρίσει ορισμένες σκηνές υπερφυσικής και εφιαλτικής παράνοιας…

Ναι το XTRO είναι μια ταινία στην οποία ένα ενοχλητικό και creepy μαλακισμένο αποκτά υπερδυνάμεις από το διάστημα και στην συνέχεια τις χρησιμοποιεί ώστε να ζωντανέψει έναν κλόουν και έναν GI JOE και τους βάζει να σπείρουν τον τρόμο και τον θάνατο απέναντι στους ‘ενοχλητικούς‘ ενήλικες !

Το σενάριο και η αισθητική αυτής της ταινίας αποτελούν ένα ανίερο και άτσαλο μπαστάρδεμα ταινιών όπως είναι τα ALIEN, THE THING , THE SHINING και φυσικά των διδαχών του συγγραφέα H.P. Lovecraft γύρω από τον τρόμο που μας έρχεται μέσα από το απόλυτο άγνωστο του διαστήματος.

Από πλευράς σεναρίου , αφήγησης , δομής και ερμηνειών το XTRO μπάζει από παντού. Όλοι οι χαρακτήρες είναι κάτι μανιοκαταθλιπτικοί , μεσήλικες , Βρετανοί και το μαλακισμένο πιτσιρίκι. Δεν υπάρχει καμία ‘ηρωίδα‘ τύπου Ellen Ripley. Ως θεατής δεν θα βιώσεις την παραμικρή ‘κάθαρση‘ αλλά ούτε και θα ‘μάθεις‘ κάτι από αυτή την ταινία. Το μόνο που θα δεις είναι μια απελπισμένη και τραγική μάνα , έναν ύπουλο και ‘εξελιγμένο‘ πατέρα, έναν γκόμενο που πασχίζει μάταια από μαλάκας να εξελιχθεί σε ‘ήρωα‘ και την Maryam d’Abo να μοστράρει την γυμνή της σάρκα επειδή στην τελική αυτό είναι ένα από τα πράγματα που απαιτούσε το κοινό να δει σε μια Exploitation ταινία.

Στον αντίποδα ο σκηνοθέτης διαπρέπει στα πρακτικά εφέ , αναδεικνύει το γκροτεσκικό, σουρεάλ και Exploitation στοιχείο ενώ η ταινία του ζέχνει από μια ‘Βρετανίλα‘ που είναι απόλυτα καλοδεχούμενη μιας και της προσθέτει μια διαφορετική εσάνς από τα αντίστοιχα B-Movies της Αμερικής.

‘NOT ALL EXTRA TERRESTRIALS ARE FRIENDLY.’

Στην τελική όμως το XTRO είναι απλά μια ταινία όπου ένας κακάσχημος εξωγήινος βιάζει ότι γήινο πλάσμα έχει την γκαντεμιά να βρεθεί στο διάβα του. Δεν υπάρχει κάποιο ξεκάθαρο κίνητρο πίσω από τις πράξεις του ενώ και η ‘μέθοδος‘ του βιασμού / αναπαραγωγής αλλάζει / εξελίσσεται με κάθε πλάνο μόνο και μόνο ώστε ο σκηνοθέτης να έχει την δυνατότητα να μας παρουσιάσει περισσότερες εικόνες φρίκης και αηδίας !

Θα μπορούσαμε άνετα να χαρακτηρίσουμε το XTRO και ως το ανώμαλο και αποκρουστικό ‘ξαδελφάκι‘ του E.T. Διάολε αν κάποιος έπιανε τότε τον Giger και του έλεγε να ζωγραφίσει ‘τον Ε.Τ.’ τότε εκείνος θα του παρουσίαζε κάτι σαν το πλάσμα αυτής της ταινίας…

Στα 80s αμέτρητες ταινίες πάσχισαν να μιμηθούν την αισθητική του ALIEN και οι περισσότερες απέτυχαν παταγωδώς.

Το XTRO παρά το γεγονός ότι είχε αντίστοιχες προθέσεις κατά έναν παράδοξο τρόπο κατόρθωσε να αποκτήσει την δίκη του μοναδική και αλησμόνητη αισθητική μέσα από την Exploitation προσέγγιση του επάνω στο ALIEN και άλλες λατρεμένες μας ταινίες.

Το παραπάνω κατόρθωμα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στην διορατικότητα του σκηνοθέτη. Ο Davenport το ήξερε ότι δεν είχε ούτε το ταλέντο , ούτε τους πόρους και τους συνεργάτες που είχε ο Ridley στο ALIEN και έτσι ‘προσγείωσε‘ την φρίκη κατευθείαν στην Βρετανική επαρχία αντί να πασχίσει μάταια να κατασκευάσει δικούς του εξωγήινους κόσμους και κλειστοφοβικά διαστημόπλοια. Μπορεί στο διάστημα οι κραυγές των γήινων θυμάτων να μην ακούγονται όμως στο μουντό και εργατικό Λονδίνο ακούγονται και με το παραπάνω ! Εδώ το μόνο που του αρκούσε του σκηνοθέτη ήταν μια καλή εξωγήινη στολή και μια χούφτα πρακτικά εφέ αλλά και τζούρες από όχι ιδιαίτερα καλό CGI ώστε να δώσει υπόσταση στον δικό του τρόμο !

Βέβαια η τόσο ιδιαίτερη αισθητική του XTRO δεν κέρδισε τους πάντες. Ο διαβόητος κριτικός Roger Ebert πραγματικά έμεινε κάγκελο βλέποντας την ταινία και στην συνέχεια έγραψε :

“Xtro” is an ugly, mean-spirited and despairing thriller that left me thoroughly depressed. Why was this movie made? What vision filled the filmmakers with a desire to share this work with an audience? I am not expecting a great movie when I walk in to see something named “Xtro,” but I do hope the movie will contain some humor, or style, or excitement. “Xtro” is the work of incompetent cynics.

Σημείωση : Παραθέτω αμετάφραστη την κριτική του μακαρίτη ώστε να μην χαθεί η μαγεία της .

Πάντως το κερασάκι στην τούρτα ήταν όταν στον επίλογο της κριτικής του ο Roger εξέφρασε την γνήσια απορία του γιατί ο σινεμάς στον οποίο είδε την ταινία εκείνη την βραδιά είχε προγραμματίσει Double Feature προβολή του XTRO παρέα με την κωμωδία…Tootsie του Dustin Hoffman !

‘Αn exercise in sadness.’

Ο Roger Ebert σαν θεατής και κριτικός ποτέ του δεν εκτίμησε ταινίες τύπου XTRO. Δεν τις άντεχε και ούτε καν έμπαινε στον ‘κόπο‘ να προσπαθήσει να τις ‘κατανοήσει‘ ή να αποδεχτεί τις προθέσεις που είχαν απέναντι στον θεατή.

Και να όμως που κατά έναν απόκοσμο τρόπο η τότε κριτική του περιέγραψε σφαιρικά την αισθητική της ταινίας του Harry Bromley Davenport :

Κακάσχημο , μοχθηρό , μηδενιστικό.

Ναι το XTRO είναι και τα τρία αυτά πράγματα. Μονάχα που εκεί που για τον Ebert τα στοιχεία αυτά αποτελούσαν αποτρεπτικούς και κατακριτέους παράγοντες για την ποιότητα και την ψυχαγωγική αξία ενός φιλμ για κάποιους άλλους πάλι λειτουργούσαν και εξακολουθούν να λειτουργούν σαν ένα ελκυστικό δέλεαρ.

Το XTRO μπορεί να απέκτησε όχι ένα αλλά δυο ξαδελφάκια / sequels, δια κάμερας του Davenport πάντοτε, όμως οι επόμενες δυο ταινίες καμία σύνδεση δεν έφεραν με την ιστορία του αυθεντικού φιλμ. Το μόνο που τις ‘ένωνε‘ είναι η ιδέα ενός απόκοσμου και αποκρουστικού τρόμου που ξαφνικά εισβάλλει στην γήινη καθημερινότητα μας από μέρη , πλανήτες ή διαστάσεις που ο θνητός και εύθραυστος νους και η φαντασία μας απλά δεν μπορούν να τα διανοηθούν , δίχως τουλάχιστον να κλονιστούν ανεπανόρθωτα.

Το πρώτο XTRO με το που ‘γεννήθηκε‘ ήταν καταδικασμένο να περάσει στον μύθο της βιντεοκασέτας και του VHS. Και εκεί ακριβώς ανήκει. Πεσμένο σε μια ‘νάρκη‘ δεκαετιών αλλά και πάντοτε έτοιμο να βρει τον επόμενο τολμηρό θεατή ώστε να τον κάνει ‘θύμα‘ του…