by Αντρέι Κοτσεργκίν
‘The weed of crime bears bitter fruit.’
Στο THE SHADOW , του 1994 και σε σκηνοθεσία Russell Mulcahy, ο αινιγματικός και μονίμως οργισμένος Lamont Cranston καλείται να κάνει μια εξαιρετικά ζόρικη μετάβαση :
Να εξελιχθεί από ένα από τα μεγαλύτερα Καθάρματα του υποκόσμου σε έναν από τους πιο ορκισμένους και τρομερούς διώκτες της εγκληματικότητας.
Ύστερα από τον Α’ Παγκόσμιο ο Lamont κατέληξε κάπως στο Θιβέτ. Εκεί παρασυρόμενος από τις σκοτεινές του παρορμήσεις, αλλά και από τα κατάλοιπα που άφησε μέσα του ο πόλεμος , κατέληξε πολύ γρήγορα να ανακηρυχθεί ως ο ‘Kingpin‘ του τοπικού εγκλήματος. Ο Lamont Cranston όχι μόνο πήρε το μονοπώλιο στο εμπόριο οπίου αλλά κέρδισε και την φήμη του πιο βίαιου και αμείλικτου πολέμαρχου…
Μια μέρα όμως ο , σουρωμένος και σχεδόν απόλυτα εκφυλισμένος, πολέμαρχος θα απαχθεί από κάτι αγνώστους και θα μεταφερθεί σε ένα αθέατο και πανάρχαιο μοναστήρι. Εκεί ένας σοφός άντρας , ονόματι Tulku, αποκαλύπτει στον Lamont ότι μέσα του κρύβεται μια αρχέγονη και πανίσχυρη δύναμη. Ο Tulku αναλαμβάνει να εκπαιδεύσει τον βίαιο εγκληματία σε μια προσπάθεια να τον εξελίξει σε μια δύναμη του καλού.
Μερικά χρόνια αργότερα ο Lamont Cranston επιστρέφει στην γενέτειρα του , την Νέα Υόρκη. Πλέον μεταμφιεσμένος στον εκδικητή που είναι γνωστός στους δρόμους ως ‘The Shadow’ ο άντρας αυτός καλείται όχι μόνο να τιμωρεί τους εγκληματίες που απειλούν την ευημερία των καλών πολιτών αλλά παράλληλα πρέπει να πολεμά συνεχώς ώστε να μην υποκύψει ξανά στις πιο ποταπές και σκοτεινές παρορμήσεις της αδύναμης και θνητής πλευράς του…
Πίσω στα 90s το να αναλάβει να μεταφέρει στην μεγάλη οθόνη το THE SHADOW comic ο σκηνοθέτης Russell Mulcahy ήταν μια αρκετά έξυπνη και λογική ιδέα.
Τουλάχιστον στα χαρτιά.
Ο Mulcahy μερικά χρόνια πριν μας είχε χαρίσει το λατρεμένο και αθάνατο HIGHLANDER. Ο ‘ροκ‘ τρόπος με τον οποίο ο σκηνοθέτης ανέδειξε την νεο-νουάρ αισθητική του αλλά και μια θεματολογία που κινούνταν γύρω από την διττότητα ενός ανθρώπου που παλεύει συνεχώς ανάμεσα στην θνητή και την μεταφυσική του πλευρά κατέστησε το πρώτο HIGHLANDER ένα εξαιρετικά αγαπητό στο κοινό φιλμ. Η προσέγγιση που ακολούθησε τότε ο Mulcahy πραγματικά θα ταίριαζε γάντι απέναντι σε μια σκοτεινή ιστορία που παντρεύει το νουάρ με το μεταφυσικό , όπως είναι το THE SHADOW.
Να όμως που υπήρξαν και μερικές ‘σκιές‘ ύστερα από την απόφαση της Universal Pictures να αναθέσει το πρότζεκτ στον Mulcahy.
Παρακολουθώντας το τελικό αποτέλεσμα γίνεται απόλυτα ευδιάκριτο ότι ο Mulcahy στα 90s είχε μια πτωτική πορεία. Είναι λες και δεν μπόρεσε ποτέ του να συνέλθει από το απόλυτο ΚΑΖΟ του , αλησμόνητου για όλους τους λάθος λόγους, HIGHLANDER II : The Quickening The Sickening…
Πέραν όμως του δημιουργικού / σκηνοθετικού ‘ντεφορμαρίσματος‘ του Mulcahy το στοιχείο που ζημίωσε ίσως περισσότερο το THE SHADOW είναι η επιλογή (?) του σκηνοθέτη να ‘ξεπατικώσει‘ σε τεράστιο βαθμό το ύφος και την αισθητική που επέδειξε ο συνάδελφος του Tim Burton στις δυο , απόλυτα επιτυχημένες , BATMAN ταινίες του.
Προφανώς και οι ομοιότητες ανάμεσα σε μια μεταφορά του BATMAN και του THE SHADOW στην μεγάλη οθόνη ήταν αναπόφευκτες και αναμενόμενες. Στην τελική ο The Shadow κρίνεται ως ο ‘μπαμπάς‘ του Batman, και όχι με την πονηρή έννοια !
Την δεκαετία του 30 ο συγγραφέας Walter Gibson παίρνοντας αφορμή από μια περσόνα που ακούγονταν τότε στα Αμερικάνικα ραδιόφωνα κατόρθωσε να ξεβράσει μέσα από τις πιο σκοτεινές πτυχές του μυαλού και της φαντασίας του τον χαρακτήρα που έμελλε να μείνει γνωστός σε αναγνώστες και ακροατές ως ‘The Shadow‘. Ο αντιήρωας ξεκίνησε την σταδιοδρομία του μέσα από τις σελίδες του The Shadow Magazine και γρήγορα επεκτάθηκε και σε άλλα μέσα με την ίδια άνεση με την οποία κινείται μια σκιά επάνω σε έναν τοίχο.
Το Pulp και νουάρ ύφος αλλά και η σκοτεινή θεματολογία του THE SHADOW, που ακροβατούσε ανάμεσα στις περιπέτειες αλλά και το δράμα ενός βίαιου βιτζιλάντη που την ‘έβρισκε‘ με το να φυτεύει τον φόβο στις καρδιές των εγκληματιών που κυνηγούσε, αποτέλεσαν ύψιστη και ευδιάκριτη επιρροή για το Dynamic Duo των Bob Kane και Bill Finger όταν καμία δεκαριά χρόνια αργότερα, το 1939, έδιναν ζωή στον δικό τους διώκτη του εγκλήματος.
Μάλιστα στα τόσα χρόνια ιστορίας του ο Batman κατά καιρούς έχει αποδώσει διάφορους ‘φόρους τιμής’ στο THE SHADOW , είτε μέσα από απλές αναφορές και crossover comics , είτε ακόμη και μέσω του υπέροχου BATMAN : The Animated Series και πιο συγκεκριμένα στο εξαιρετικό και ιδιαίτερα συγκινητικό επεισόδιο με τίτλο Beware The Gray Ghost.
Τεσπα για να μην ξεφύγουμε περαιτέρω εκεί που θέλω να καταλήξω είναι ότι είναι απόλυτα λογικό να υπάρχουν χτυπητές ομοιότητες ανάμεσα στους δυο χαρακτήρες.
Το πρόβλημα με την μεταφορά του Mulchahy είναι ότι ο δικός του The Shadow σε πολλές στιγμές και σκηνές μοιάζει λες και έχει γίνει η αχώριστη ‘σκιά‘ του Batman που μας παρουσίασε ο Tim Burton.
Μονάχα που σε αντίθεση με τον Burton εδώ ο Mulcahy δεν κάνει και τόσο ευρηματική δουλειά στο να αποδώσει την τραγική ιστορία ενός αντιήρωα που μάχεται τόσο το έγκλημα όσο και τους προσωπικούς του δαίμονες, μέσα σε μια μεγαλούπολη που με κάθε νύχτα που περνάει φαντάζει όλο και πιο επικίνδυνη και παρηκμασμένη…
O Burton πραγματικά ανέδειξε το γοτθικό στοιχείο του Gotham ώστε να φροντίσει η πόλη του να μείνει αξέχαστη στο κοινό. Ο Mulcahy στον αντίποδα φαίνεται να ποντάρει περισσότερο στο Industrial όμως αποτυγχάνει να μας παρουσιάσει μια γοητευτική ή πραγματικά επικίνδυνη εκδοχή της Νέας Υόρκης.
Παράλληλα ο σκηνοθέτης ‘χάνεται‘ κάπου στις γραμμές του νουάρ καθώς πασχίζοντας μετά μανίας να μας μεταδώσει μια τέτοια ατμόσφαιρα απλά καταλήγει να κάνει τους ηθοποιούς του να φαντάζουν παντελώς ‘χάρτινοι‘ . Είναι όλοι τους άκαμπτοι και μονοδιάστατοι και οι περισσότεροι , αν όχι όλοι, από τους Β’ χαρακτήρες καταλήγουν να περνάνε απαρατήρητοι.
Η αποτυχία αυτή πιστώνεται κυρίως στην σκηνοθετική καθοδήγηση (ή την έλλειψη της…) του Mulcahy αλλά και στο αρκετά πεζό σενάριο του David Coepp. Το THE SHADOW είχε στην διάθεση του ένα υπερβολικά μάχιμο cast ηθοποιών καθώς στις τάξεις του συναντάμε τους τιτάνες Tim Curry , Ian McKellen και τον Peter Boyle και κάπως αυτή η ταινία τα ‘κατάφερε’ να τους σπαταλήσει και τους τρεις σε άθλιους ρόλους. Ο πρώτος παίζει έναν ημίτρελο και άπληστο ανταγωνιστή του ήρωα , κάτι σαν τον ‘Τζόκερ‘ του The Shadow , αλλά ο χαρακτήρας αυτός είναι απλά μια φτηνή καρικατούρα. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τον McKellen που εδώ απλά υποδύεται τον τυπικό σου ‘τρελό’ επιστήμονα…
Εκεί όμως που πραγματικά χωλαίνει το φιλμ είναι στους κεντρικούς ρόλους. Ο Alec Baldwin αν και καλός ηθοποιός (και σίγουρα το πλέον ταλαντούχο μέλος της ανεξάντλητης φαμίλιας του !) δεν μπόρεσε να βρει μια ισορροπία ανάμεσα στον Lamont Cranston και το άλλο του μισό, τον μασκοφόρο εκδικητή The Shadow. Υποτίθεται ότι θα βρίσκαμε μια διττότητα μέσα στην ψυχοσύνθεση ενός πρώην φονιά και εγκληματία που πλέον καλείται να υπερασπιστεί την δικαιοσύνη και την αθωότητα. Ο Lamont εδώ υποτίθεται ότι παλεύει για την εξιλέωση του όχι μονάχα απέναντι σε έναν μεταφυσικό εχθρό αλλά και κόντρα στις δικές του παρορμήσεις. Παρορμήσεις που με τα χρόνια τις φυλάκισε μέσα του αλλά που είναι έτοιμες ανά πάσα στιγμή να ξεχυθούν ξανά έξω στον κόσμο, με ολέθριες συνέπειες…
Ο Baldwin στο THE SHADOW δεν είναι ‘κακός‘ όμως φαντάζει απογοητευτικά διεκπεραιωτικός απέναντι στον ρόλο του.
Πάντως αυτή του η ‘μετρημένη‘ ερμηνεία σε κάποιες στιγμές φαντάζει ως ‘ευλογία’ αν αναλογιστούμε τον αντίπαλο που έχει απέναντι του…
Στο THE SHADOW o John Lone είναι ο… Shiwan Khan !
Ο χαρακτήρας αυτός υποτίθεται ότι είναι άμεσος απόγονος του τρομερού Τζένγκις Χαν. Μοιράζεται τις ίδιες μεταφυσικές δυνάμεις και ιδιότητες με τον Lamont Cranston όμως είναι καλύτερα εκπαιδευμένος επάνω σε αυτές. Το ‘σχέδιο‘ αυτού του ημίτρελου και αιωνόβιου τυπά είναι ‘να κατακτήσει τον κόσμο’ , εκπληρώνοντας έτσι το μεγάλο ενωτικό όραμα του πολέμαρχου προγόνου του.
Πως θα το κατορθώσει αυτό ?
Χρίζοντας ως βάση του ένα ‘αόρατο‘ και πολυτελέστατο ξενοδοχείο , το οποίο γεμίζει με μια στρατιά από …Μογγόλους πολεμιστές, και εκβιάζοντας την πόλη της Νέας Υόρκης με μια πειραματική βόμβα !
Ναι τα ‘σχέδια‘ του Villain δεν βγάζουν το παραμικρό νόημα ή λογική. Είναι απλά μια συρραφή από κλισέ σχέδια που είχαν οι κακοί στα παλιά comics. Μάλιστα για να γίνει ακόμη πιο κλισέ το σενάριο ο Khan επιθυμεί διακαώς να σπρώξει τον Lamont Cranston πίσω στην ‘σκοτεινή πλευρά’ ώστε να τον μετατρέψει σε πολύτιμο σύμμαχο του. Στο διαταραγμένο μυαλό του Khan ο ‘παλιός και κακός’ Lamont είναι κάτι σαν ο ‘μικρός αδελφός’ με τον οποίο θα μπορεί να σκοτώνει , να μακελεύει και να πλιατσικολογεί ολόκληρες πόλεις έχοντας και οι δυο τους συνεχώς ένα μεθυσμένο χαμόγελο χαραγμένο στις φάτσες τους.
Η απεικόνιση που κάνει ο Lone στον χαρακτήρα είναι από τις πιο στερεοτυπικές και γραφικές ερμηνείες που έχω δει επάνω σε Villain των 90s , και σίγουρα αυτό μας λέει κάτι…
Ως κερασάκι στην τούρτα ο Mulcahy δίνει στον The Shadow και ένα Love Story που είναι καρμπόν αντιγραφή από τις ταινίες του BATMAN.
H Margo Lane είναι ο χαρακτήρας που υποτίθεται ότι θα μας βοηθήσει να ρίξουμε λίγο φως στο απέραντο σκοτάδι που καλύπτει την ψυχοσύνθεση και την καρδιά του αντιήρωα. Υποτίθεται ότι είναι μια Femme Fatale που θα λειτουργεί σαν πειρασμός για τον Lamont αλλά και ως ο κίνδυνος που θα εκθέσει την κρυφή του ζωή ως The Shadow στην κοινωνία…
Τελικά πολύ σύντομα η μις Lane διαστρεβλώνεται απλά σε μια ακόμη δεσποσύνη εν απόγνωση και σε ένα ακόμη θύμα απαγωγής από μοχθηρό και ανώμαλο Κάθαρμα.
Το γεγονός ότι την ενσαρκώνει η Penelope Ann Miller σίγουρα δεν βοηθά την όλη κατάσταση. Ναι η Miller ήταν μια πολύ όμορφη γυναίκα αλλά οι υποκριτικές τις ικανότητες ήταν εξαιρετικά , ας το πούμε , ‘περιορισμένες‘. Κάποιος …άλλος …πιο πονηρεμένος από εμένα θα μπορούσε να πει ότι η τύπισσα ήταν από τα μεγαλύτερα ‘βύσματα‘ του 90s Hollywood…
Σκηνοθετικά και σεναρικά το THE SHADOW απέτυχε να μας πνίξει με το ‘σκοτάδι‘ του.
Υπάρχουν μερικές καλές σκόρπιες σκηνές και ιδέες όμως ο Mulcahy αδυνατεί να ξεφύγει από την επίδραση του Tim Burton ενώ παραδόξως τα σκατώνει και στις σεκάνς μάχης.
Ναι ο ίδιος τύπος που μας έδωσε το υπέρτατο έπος ξιφομαχιών μέσα σε ένα βιομηχανικό περιβάλλον ,το HIGHLANDER , εδώ αποτυγχάνει να μας χαρίσει έστω και μια αξιομνημόνευτη αναμέτρηση με σπαθιά , γροθιές ή πιστολίδι !
Σε αρκετά μέτρια επίπεδα βρίσκεται και το CGI της ταινίας…
… όμως ο σκηνοθέτης ρεφάρει κάπως όταν επιστρατεύει τις μεταφυσικές δυνάμεις των δυο ανταγωνιστών ώστε να μας δώσει ορισμένες εξαιρετικά ‘τριπαρισμένες‘ σκηνές.
Σε μια φάση ο Khan χρησιμοποιεί τις δυνάμεις του ώστε να υπνωτίσει τον χαρακτήρα του Ian McKellen μέσω μιας διαφημιστικής ταμπέλας των τσιγάρων μάρκας…LLAMA…
…και πραγματικά πέρα από ένα γέλιο η σεκάνς αυτή σου δίνει την εντύπωση ότι αν ο Mulcahy το πάλευε περισσότερο να χτίσει ένα δικό του, πρωτότυπο και σουρεαλιστικό , κινηματογραφικό σύμπαν η μοίρα του THE SHADOW θα ήταν πολύ καλύτερη.
Βέβαια αμέσως μετά ο σκηνοθέτης ξεπατικώνει ακριβώς την ίδια γαμημένη σκηνή και εκεί κάθε ελπίδα εξέλιξης ή πρωτοτυπίας πετιέται στα σκοτάδια.
Το THE SHADOW του Russel Mulcahy βγήκε στις αίθουσες τον Ιούλη του 1994 , απέσπασε μέτριες έως κακές κριτικές και με το ζόρι ρέφαρε τα σαράντα εκατομμύρια του μπάτζετ του.
Είναι επίσης η ταινία που έσπρωξε τον σκηνοθέτη της ακόμη πιο μακριά από τις μεγάλες παραγωγές των μεγάλων στούντιο. Ο Mulcahy ξέπεσε στην ‘σκιά‘ των straight to VHS B-Movies καθώς τα επόμενα πρότζεκτ του ήταν ένα Action / Thriller φιλμ με τίτλο SILENT TRIGGER , με πρωταγωνιστή τον Dolph Lundgren και ένα Horror φιλμ με τίτλο TALE OF THE MUMMY που ήταν αρκετά άθλιο και το πολύ πολύ να το έβλεπες στα τέλη των 90s σε κάνα STAR.
Παρά το ταλέντο , την φαντασία και το μεράκι που επέδειξε ο Russel Mulcahy στα τέλη των 80s , με ταινίες όπως τα RAZORBACK και φυσικά το πρώτο HIGHLANDER, ο τύπος αυτός δεν άντεξε στην πίεση ή απλά στις συνθήκες που απαιτούσαν οι συνεργασίες με μεγάλα στούντιο και παραγωγές.
Όσον αφορά το THE SHADOW θα έλεγα ότι στην εποχή της αυτή η ταινία απευθύνονταν κυρίως στους νοσταλγούς του χαρακτήρα αλλά και σε όσους ήθελαν μια έξτρα δόση από ‘Batman‘ στις νυχτερινές προβολές τους. Και θα έλεγα ότι σήμερα ισχύει ακριβώς το ίδιο.
Ίσως η μοίρα αυτής της ταινίας να ήταν αρκετά πιο ‘φωτεινή‘ αν την σκηνοθεσία της πίσω στα 90s την είχε αναλάβει τελικά ο Sam Raimi. O σκηνοθέτης τότε επιθυμούσε διακαώς να κάνει μια κινηματογραφική μεταφορά του ήρωα και μάλιστα είχε γράψει και ένα σενάριο. Τελικά το στούντιο το απέρριψε όμως παράλληλα υπέκυψε στην απαίτηση του να του επιτραπεί να χρησιμοποιήσει το προσχέδιο του ‘THE SHADOW‘ ώστε να χτίσει επάνω του έναν άλλον αντιήρωα και μια διαφορετική ταινία.
Και κάπως έτσι γεννήθηκε , όχι μέσα από τα σκοτάδια και τις σκιές , αλλά μέσα από τις φλόγες και το μαρτύριο ο DARKMAN !
Αλλά το κεφάλαιο της ιστορίας του τραγικού επιστήμονα Peyton Westlake το ανοίξαμε και το μελετήσαμε εκτενώς σε άλλο αφιέρωμα μας.
Και να που η κινηματογραφική μοίρα για ακόμη μια φορά έπαιξε ένα από τα παιχνίδια της. Βλέπεις η απόρριψη που δέχτηκε ο Sam Raimi από την Universal τον οδήγησε στο να συνθέσει μια από τις καλύτερες και πιο σκοτεινές comic ταινίες , έστω και αν το DARKMAN τυπικά δεν είναι comic, ενώ παράλληλα εμείς χάσαμε την ευκαιρία να δούμε μια THE SHADOW ταινία που θα ανταποκρίνονταν απόλυτα στην αισθητική και την θεματολογία του ομώνυμου χαρακτήρα.
Ίσως στο ‘THE SHADOW’ του Sam Raimi τα λόγια που ξεστομίζει ένας πληγωμένος τιμωρός της νύχτας να ηχούσαν στα αυτιά μας με μια εντελώς διαφορετική σημασία και αξία :
‘I’ll be there… around every corner… in every empty room… as inevitable as your guilty conscience…’
– The Shadow
THE BAT COUNTRY PRESS part II : Army of Batness... 
Leave a Reply