MIMIC : Καραντίνα, κατσαρίδες και η βίαιη εξέλιξη του Guillermo Del Toro…

By Αντρέι Κοτσεργκίν

O Guillermo Del Toro σήμερα μπορεί να θεωρείται ένας σπουδαίος “παραμυθάς” της μεγάλης οθόνης και να κατατάσσεται στους μάστορες (και) του τρόμου αλλά στα τέλη των 90s το ντεμπούτο του στο Hollywood παραλίγο να έχει την μοίρα μιας κατσαρίδας που έκανε το λάθος να κόβει βόλτες δίπλα σου ενώ εσύ φοράς τις αγαπημένες σου μπότες…

Το MIMIC, του 1997, παρά το γεγονός ότι ήταν ένα sci~fi /Horror φιλμ που κινούνταν στα πλαίσια ενός B~Movie και σεναριακα / να πατούσε ευλαβικά επάνω στις ALIENS διδαχές του James Cameron (και προφανώς κατά συνέπεια και σε εκείνες του Ridley Scott), αλλά και στα θρυλικά creature features των 50s, έδωσε την δυνατότητα στον σκηνοθέτη να μας συστηθεί με έναν τρόπο που παραδόξως ήταν σιχαμερός και ελκυστικός ταυτόχρονα!

Η ταινία αποτέλεσε επίσης και ένα ζόρικο πρώτο “μάθημα” για τον ίδιο τον Del Toro καθώς εκείνος έρχονταν αντιμέτωπος με την “βασίλισσα κατσαρίδα” της βιομηχανίας :

Τα αδέλφια Weinstein…

Oι Weinstein’s μπορεί να έδωσαν, μέσω της Miramax, σε αρκετούς σκηνοθέτες και ηθοποιούς το πάτημα ώστε να απευθυνθούν στο mainstream κοινό όμως παράλληλα ποτέ τους δεν τραβούσαν ζόρι στο να “πατήσουν ” καλλιτέχνες είτε επειδή δεν συμφωνούσαν με το όραμα τους είτε επειδή δεν τους γούσταραν ή και επειδή… δεν τους κάθονταν, όπως μας δίδαξε σχετικά πρόσφατα η ιστορία.

Το “εξωτικό και αρτιστικο” ύφος του Del Toro εξαρχής δεν καθόταν καλά στον Bob Weinstein . Έχοντας δει μερικά πρώτα πλάνα από τα γυρίσματα του MIMIC ο Weinstein έκρινε ότι το φιλμ “δεν είναι τρομακτικό” και μάλιστα έφτασε στο σημείο να εισβάλλει στο πλατό ώστε να “διδάξει ” στον σκηνοθέτη “πως να γύρνα μια ταινία“…

Προς τιμήν του ο Del Toro (που εκείνη την εποχή σε καμία περίπτωση δεν είχε την φήμη και την αποδοχή που γνωρίζει δικαίως σήμερα) αρνήθηκε να παραστησει τον προπονητή που παίρνει το χαρτάκι της 11αδας από τον Πρόεδρο. Εξαγριωμένος ο Bob Weinstein έβαλε μπρος την διαδικασία απόλυσης του…

Τελικά ύστερα από παρέμβαση της πρωταγωνιστριας Mira Sorvino (αλλά και του τότε γκομενου της Quentin Tarantino) ο παραγωγός έβαλε νερό στο ουίσκι του. Κράτησε τον Del Toro αλλά υπό την προϋπόθεση ότι το τελικό cut της ταινίας θα περάσει από τα δικά του χέρια. Μια απόφαση που προφανώς δεν εξελίχθηκε με θετικό αντίκτυπο για την theatrical εκδοχή του MIMIC.

Ο παραγωγός B. J. Rack μερικά χρόνια αργότερα παρομοίασε τα γυρίσματα του MIMIC με… στρατόπεδο σε καιρό πολέμου ενώ ο Del Toro τα έχρισε ως “a Horrible, Horrible, Horrible Experience…”. Η πικρία του σκηνοθέτη διακρίνεται ύπουλα και στους εναρκτήριους τίτλους της ταινίας μιας και το όνομα του εμφανίζεται σε μια πεταλούδα που είναι καρφιτσωμενη σε ένα τοίχο…

Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι η Mira Sorvino (που το 96 είχε καπαρώσει Όσκαρ) ύστερα από την συμμετοχή της στο MIMIC είδε σταδιακά την καριέρα της να παίρνει την κάτω βόλτα. Πρόσθεσε στην εξίσωση ότι το όνομα της βρέθηκε στην διαβόητη ” μαύρη λίστα ” του Harvey Weinstein και αυτομάτως έχεις μια ιδέα του πόσο πολύ ταλαιπωρηθηκε αυτή η παραγωγή…

Και όμως να που το MIMIC σήμερα φαντάζει ένα φιλμ εξίσου ανθεκτικό με τις τρομερές και μεταλλαγμένες “κατσαρίδες” που αντικρισαμε μέσα από την ιστορία του.

Η ιστορία μας τοποθετεί σε ένα Μανχάταν που βρίσκεται αντιμέτωπο με μια πρωτόγνωρη και θανάσιμη επιδημία. Ένας ιός, που στοχεύει κυρίως παιδιά, ευθύνεται για χιλιάδες θανάτους. Οι επιδημιολογοι αδυνατούν να βρουν ένα φάρμακο ή εμβόλιο και κάπως έτσι αποφασίζουν να χτυπήσουν το κακό όχι στην ρίζα του αλλά στους “δρόμους” που εξασφαλίζουν την διάδοση του.

Η επιστήμονας Susan Tyler συνθέτει ένα έντομο / υβρίδιο, το οποίο βαφτίζει ως “Judas Breed”, και το ξαμολα στους υπόνομους της πόλης ώστε να εξοντώσει τις κατσαρίδες που ευθύνονται για την διάδοση της ασθένειας. Το εγχείρημα στέφεται με επιτυχία και κάπως έτσι η Susan σώζει μια ολόκληρη γενιά ανθρώπων.

Τι απέγιναν όμως αυτά τα έντομα / Super Mutants που δημιούργησε?

Η Susan φρόντισε να συνθέσει μαζί με αυτά και μια “δικλείδα ασφαλείας“. Ένα ένζυμο που δεν θα επέτρεπε σε αυτούς τους “Ιούδες” να αναπαραχθούν και που θα φρόντιζε να τα εξαφανίσει από προσώπου γης ύστερα από μερικούς μόλις μήνες.

Προφανώς η Susan ΔΕΝ είχε δει ποτέ της το πρώτο JURASSIC PARK…

Το MIMIC μπορεί να είναι ένα Horror Movie με γιγάντιες “κατσαρίδες” / φονιάδες όμως μέσα στο “κουκούλι” του κρύβει συμβολισμούς και αλληγορίες.

Εδώ έχουμε ένα σενάριο με επιρροές από τον Τέρας του Φρανκενσταιν μέχρι και το ALIENS που αναφέραμε πριν. Όπως και ο δόκτωρ Φρανκενσταιν έτσι και η Suzan δημιουργεί μια ” ζωή “μέσα στο εργαστήριο της. Στην συνέχεια αυτή η ζωή εξελίσσεται σε βίαιο τέρας και στρέφεται εναντίον της. Η μεγάλη διαφορά εδώ εντοπίζεται στις προθέσεις. Σε αντίθεση με τον Φρανκενσταιν που τον τύφλωσαν και τον καταδίκασαν η ματαιοδοξία και ο εγωισμός του η Susan φαίνεται να αποτελεί πρότυπο ανιδιοτέλειας και σωφροσυνης. Εδώ έχουμε μια επιστήμονα που δημιουργεί μια δική της μορφή ζωής όχι ώστε να το παίξει “Θεός” αλλά επειδή επιθυμεί με όλο της το είναι να λυτρώσει την κοινωνία από μια φριχτή ασθένεια που απειλεί το είδος μας με εξαφάνιση. Πάλι σε αντίθεση με τον Φρανκενσταιν φροντίζει να πάρει αυστηρά μέτρα ώστε να διασφαλίσει πως το δημιούργημα της δεν θα εξελιχθεί σε “τέρας“.

Προφανώς αυτό το τελευταίο δεν το επιτυγχάνει…

Το, θρυλικό πλέον, “η ζωή βρίσκει τον δρόμο της” μότο του Ian Malcolm από το JURASSIC PARK βρίσκει στο MIMIC μια αηδιαστική και βίαιη εφαρμογή. Τα έντομα της Susan όχι μόνο επιβιώνουν, αναπαραγονται και εξελίσσονται τελικά αλλά βρίσκουν και έναν… πολύ ιδιαίτερο τρόπο ώστε να ενσωματωθούν στο περιβάλλον μας…

Στις 99 από τις 100 περιπτώσεις η εικόνα μιας πελώριας “κατσαρίδας” να κυκλοφορεί ντυμένη με… καμπαρντίνα (λες και είναι macho ντετέκτιβ από παλιό νουάρ φιλμ!) μέσα στο μετρό του Μανχάταν θα φάνταζε εντελώς κωμική και παράλογη. Στο MIMIC o Del Toro κράτα σίγουρα τον παραλογισμό αλλά κατορθώνει να αντικαταστήσει το “κωμικό” με τον τρόμο.

“I have a sort of a fetish for insects, clockwork, monsters, dark places, and unborn things…”

Έχοντας γαλουχηθει με τα creature features των 50s και μελετησει εκτενώς το σινεμά τρόμου και επιστημονικής φαντασίας παλαιότερων δεκαετιών ο σκηνοθέτης εδώ ξεδιπλώνει για πρώτη φορά όλα τα τρομερά / υπέροχα φετίχ του στο ευρύ κοινό.

Σκηνοθετικά το MIMIC σε καμία περίπτωση δεν είναι η πιο “άρτια” ταινία του σκηνοθέτη. Τα προβλήματα στην παραγωγή, οι παρεμβάσεις του Bob Weinstein στο σενάριο και το ύφος της ταινίας αλλά και η απειρία του ίδιου του Del Toro τότε εμποδίζουν το MIMIC να εξυψωθει σε κάτι παραπάνω από ένα γαματο Sci~Fi /Horror B~Movie. Οι ερμηνείες είναι κομπλε όχι όμως κάτι το εξαιρετικό. Τα εφέ σε κάνα δυο σημεία “χάνουν” ενώ το σενάριο σε μια φάση είναι λες και ξεπατικωνει καρμπόν το φινάλε του ALIENS, όπου είδαμε την Ellen Ripley να κατεβαίνει σε μια “κυψέλη / κόλαση” ώστε να σώσει ένα παιδί / σύμβολο αγνότητας και που θα γέμιζε το μητρικό κενό της.

Και όμως η φαντασία και η μαεστρία του Del Toro δείχνει σε αρκετές σκηνές να καταβροχθιζει ακόμη και τα πιο στιβαρά σεναριακα κλισέ. Ο σχεδιασμός των πλασμάτων, της φωλιάς τους και η κλειστοφοβικη, γεμάτη μούχλα, υγρασία και σκοτάδι ατμόσφαιρα καθιστούν το MIMIC ένα κινηματογραφικο “Τέρας” που σε τρομάζει και εντυπωσίαζει χάρη στις δικές του δαγκάνες! Ο Del Toro εδώ μπορεί και μεταμορφώνει ένα παλιό βαγόνι τρένου σε αρένα απόγνωσης, τρόμου και φρίκης.

Και όλα αυτά ενώ είναι ένα σχετικά αναίμακτο φιλμ. Ναι στο MIMIC το τέρας είναι μια πελώρια και αιμοβόρα “κατσαρίδα” που κυκλοφορεί ανάμεσα μας ντυμένη… Χαμφρει Μπογκαρτ και συμπεριφερεται λες και είναι Serial Killer από 80s Slasher Movie όμως ο Del Toro αρνείται να λουσει την οθόνη μας με λίτρα αίματος. Πιστός στον πιο ρομαντικό τρόμο παλαιότερων δεκαετιών φροντίζει να τρομοκρατησει / ψυχαγωγησει τον θεατή εστιάζοντας στην ατμόσφαιρα, το σασπένς,την θεματολογία τα σκηνικά και τα τέρατα του και όχι στο “φτηνό” φονικό. Και τα καταφέρνει αρκετά καλά. Η ικανότητα αυτή του Del Toro να βγάζει έντονο Horror στοιχείο δίχως να καταφεύγει σε κλισέ συνταγές τον ακολούθησε στην μετέπειτα καριέρα του και αποτελεί ένα από τα σήμα κατατεθέν στοιχεία του σήμερα.

Πάντως πάρα τις μετρημένες ποσότητες σε gore που σερβίρει ο σκηνοθέτης ΜΗΝ κάνεις το λάθος να πας να το παίξεις χαλαρός βλέποντας το MIMIC. Στην τελική εδώ έχουμε έναν σκηνοθέτη που δεν διστάζει να στείλει δύο ανήλικα τσογλανια μέσα σε ένα, θεοσκοτεινο, τούνελ ώστε να πετύχουν μπροστά τους μια “κατσαρίδα Jason Voorhees” που μοιάζει να είναι μονίμως πεινασμένη και τσαντισμενη. Ένα αρπακτικό που δεν πρόκειται να σου χαριστει ή να σε λυπηθεί…

Πέραν της ευρηματικής σκηνοθεσίας (που αψηφά σε έναν βαθμό τις επιταγές του mainstream horror) το MIMIC διακρίνεται και από αρκετά τίμιες ερμηνείες.

Η Sorvino μας δίνει ένα “Final Girl” εντελώς κόντρα στην παράδοση των 90s. Η ηρωίδα της πέραν του ότι καλείται να νικήσει τους φόβους της και να τα βάλει κόντρα σε μια μεταλλαγμένη απειλή δεν στηρίζεται στα μπράτσα ή τα όπλα της αλλά αποκλειστικά στο μυαλό της. Επίσης είναι ένας χαρακτήρας που φέρει στοιχεία τραγωδίας μιας και στην τελική η αληθινή “μάχη” που καλείται να δώσει είναι εκείνη με την συνείδηση της, μιας και η ίδια ευθύνεται για τον ερχομό των τεράτων στην ανθρώπινη κοινωνία. Πέραν των ζητημάτων ηθικής γύρω από την επιστημονική παρέμβαση επάνω στην φύση διακρίνουμε και ένα προσωπικό δράμα καθώς αντικριζουμε μια γυναίκα που ενώ θέλει να γίνει μάνα αδυνατεί να μείνει έγκυος. Μια τραγική ειρωνεία αν αναλογιστει κάνεις ότι ο ίδιος άνθρωπος έσωσε χιλιάδες, ίσως και εκατομμύρια παιδιά.

Στο πλευρό της Sorvino συναντάμε τον Jeremy Northam να υποδύεται τον συνεργάτη και σύζυγο της. Οι δύο ηθοποιοί δεν χωνευαν ο ένας τον άλλον και αυτό έγραψε και στην οθόνη μιας και οι χαρακτήρες τους δεν μοιράζονται κάποια ιδιαίτερη χημεία. Βέβαια στις σκηνές που το ζευγάρι τσακώνεται σε πείθουν μια χαρά! Οι δυο πρωταγωνιστές πλαισιωνονται από έναν Josh Brolin που ακόμη έψαχνε τα πατήματα του ενώ εδώ κάνει το ντεμπούτο του και ο Norman Reedus, που παίζει έναν stoner τυπα που βρίσκει μια από τις, τεράστιες, “κατσαρίδες” και την περνάει για… γαμημενο αστακό! Ειλικρινά νομίζω ήταν ο ιδανικός τρόπος ώστε να μας συστηθεί ο Norman Reedus!

Οι ερμηνείες οκ μπορεί να μην ήταν κάτι το φοβερό όμως στην τελική ο καθοριστικός παράγοντας που κρατάει δέσμιο το MIMIC με τις αλυσίδες του B~Movie (όχι ότι υπάρχει κάτι το κακό σε αυτό!) είναι ένα σενάριο που πολλές φορές πνίγεται στον νεροχύτη των Horror κλισέ και των safe επιλογών.

Όπως και να χει ο Del Toro άφησε τις δικές του αρτιστικες πινελιές μέσα στο φιλμ έστω και αν αναγκάστηκε να τις “κρύψει” ύπουλα μέσα στα σκοτάδια. Υπάρχουν μερικοί θρησκευτικοι συμβολισμοί μέσα στο MIMIC. Για παράδειγμα εδώ τα τέρατα ακούνε στο όνομα “Judas Breed” και στρέφονται ενάντια στο ίδιο το χέρι που τα δημιούργησε. Ένα χέρι που πάλεψε ώστε να σώσει την ανθρωπότητα…

Και κάπου εδώ θα μου πεις “Ρε Bat σοβαρά τώρα ΔΕΝ βρέθηκε ΕΝΑΣ σε όλη την ταινία να πει ΡΕ ΔΕΙΤΕ ΜΙΑ ΓΙΓΑΝΤΙΑ ΚΑΤΣΑΡΙΔΑ ΜΕ ΚΑΜΠΑΡΝΤΙΝΑ ΣΟΥΛΑΤΣΑΡΕΙ ΣΤΟ ΜΕΤΡΟ!!!”?

Επάνω σε αυτό το ζήτημα η κοπέλα μου έθεσε μια ενδιαφέρουσα θεωρία ότι ίσως πρόκειται για έναν ακόμη συμβολισμό του σκηνοθέτη γύρω από την κοινωνία που χτισαμε. Μια κοινωνία τόσο γρήγορη και απρόσωπη που πλέον δεν δίνουμε σημασία στους ανθρώπους γύρω μας ακόμη και αν αυτοί οι “άνθρωποι” στην πραγματικότητα είναι ολοφάνερα τέρατα. Βέβαια μπορεί κανείς απλά να δεχτεί την όλη φάση χωρίς να χρειάζονται εξηγήσεις και αιτίες.

Προσωπικά το μόνο ζόρι που τραβάω είναι ότι η “κατσαρίδα νουάρ ντετέκτιβ” δεν είχε και κάνα μπουκαλάκι ουίσκι στις τσέπες της, δεν κάπνιζε με ύφος και δεν κουβαλούσε περίστροφο!

Τα αδέλφια Weinstein, μέσα από την διαδικασία του μοντάζ, φρόντισαν να εξαλείψουν αρκετά από αυτά τα στοιχεία και τους πειραματισμους του σκηνοθέτη ώστε να “εξελίξουν” το MIMIC σε ένα ακόμη κλισέ και εμπορικό sci~fi / Horror φιλμ της εποχής του. Σε έναν βαθμό τα κατάφεραν.

Βγαίνοντας στις αίθουσες, το 1997, το MIMIC δεν συναρπασε ούτε τους κριτικούς ούτε το κοινό. Απέτυχε να ρεφάρει τα 30 εκατομμύρια του μπάτζετ του. Τουλάχιστον αρκετοί κριτικοί μπόρεσαν να διακρίνουν ότι ο Guillermo Del Toro είχε την ικανότητα “να κάνει το παλιό να φαντάζει καινούργιο, φρέσκο και τρομαχτικό”.

Το 2011 ο σκηνοθέτης είχε την ευκαιρία να “επουλώσει τις πληγές του” μέσα από ένα Director’s Cut του MIMIC. Η ταινία γέννησε και δύο sequels αλλά χωρίς να έχει την παραμικρή συμμετοχή ο Del Toro σε αυτά, κάτι που τα καταδίκασε αυτομάτως να χαθούν στην Άβυσσο του generic και straight to VHS / DVD Horror. Αλλά οκ αυτά τα κεφάλαια ίσως τολμήσουμε να ρίξουμε λίγο φως επάνω τους κάποια άλλη φορά.

Στο φινάλε θα έλεγα ότι ο Guillermo Del Toro ως σκηνοθέτης ακολούθησε μια πορεία αντίστοιχη με εκείνη που είχαν τα φονικά του έντομα :

Κάποιος τον έριξε μέσα στον βούρκο του Hollywood ώστε να κάνει πρώτα μια δουλειά και στην συνέχεια να “πεθάνει” να όμως που τελικά εκείνος όχι μόνο επιβίωσε, ενσωματώθηκε και εξελίχθηκε μέσα στην βιομηχανία αλλά τα κατάφερε και δίχως να χρειάζεται να κάνει ξανά αυστηρούς συμβιβασμούς σε ότι αφορά το ύφος και το όραμα του. Ένα πραγματικά σπάνιο και μοναδικό “είδος” για το σινεμά μιας βιομηχανίας που σε αρκετές περιπτώσεις λειτουργεί με την λογική κυψέλης.

Όσον αφορά τους Weinstein Bros… Θα λεγα ότι όχι μόνο παρέμειναν “κατσαρίδες” αλλά και ότι πλέον μοιάζουν να έχουν γίνει “ένα” με την σόλα κάποιας μποτας..