FRIDAY THE 13th : Σαράντα Χρόνια μετά ακόμη ακούμε τις κραυγές των καυλωμένων ‘εφήβων’…

by Αντρέι Κοτσεργκίν

‘I’m the messenger of God! You’re doomed if you stay here! This place is cursed. Cursed!! It’s got a death curse.‘

O τρελο-Ralph κηρύττει με μένος την Καταδίκη που θα πέσει επάνω στα κεφάλια των νεαρών ομαδαρχών που ετοιμάζονται να πιάσουν δουλειά στην κατασκήνωση της Crystal Lake. Τους προειδοποιεί ότι οιωνοί θανάτου πλανώνται επάνω από όσους τολμούν ή έχουν την άγνοια να κατασκηνώσουν σε ένα τόσο ‘ καταραμένο‘ μέρος.

Εκείνοι όμως δεν τον ακούνε καθώς το μυαλό τους κατακλύζεται μονάχα από όλα τα πάρτι που θα κάνουν στις όχθες της λίμνης, από τα κιλά μαριχουάνας που θα καταναλώνουν σε όλη την διάρκεια των διακοπών αλλά και στα περιστασιακά γαμήσια που θα ρίξουν μεταξύ τους.

Ναι, είναι όλοι τους καταδικασμένοι…

To αιματηρό, ανίερο και εξαιρετικά παράδοξο franchise του FRIDAY THE 13th πλέον μπορεί να μετρά σαράντα χρόνια ζωής και να έχει περάσει από όλα τα πιθανά αλλά και απίθανα στάδια, διάολε έφτασε στην ‘ Κόλαση‘ και από κει εκτοξεύτηκε στο διάστημα, αλλά και πάλι εκείνη η πρώτη φουρνιά καυλωμένων και αναλώσιμων κατασκηνωτών παραμένει αξέχαστη.

Το ‘Παρασκευή και 13’ γεννήθηκε στα τέλη των 70s όταν ο σκηνοθέτης και παραγωγός Sean S. Cunningham αποφάσισε να ξεπατικώσει το HALLOWEEN φιλμ του συναδέλφου του John Carpenter. Η αδιανόητη επιτυχία του ‘ μάστορα‘ και της ταινίας του άνοιξαν τον δρόμο ώστε οι σινεμαδές να πλημμυρίσουν από κάθε λογής φονιάδες και μανιακούς με μάσκες. Πέραν των ξεκάθαρων επιρροών από το πόνημα του Carpenter ο Cunningham προσπάθησε να χώσει και μερικές Giallo τζούρες στο δικό του ‘ τέρας‘ αλλά το έκανε με τρόπο που μονάχα ένας χοντροκομμένος Αμερικανός θα μπορούσε να το κάνει. Ο τύπος στερούνταν της δυνατότητας που είχαν τα αιμοδιψή μαστόρια της Ιταλίας στο να στήνουν ατμόσφαιρα και φωτισμούς.

Και πάλι όμως το τελικό αποτέλεσμα των διάφορων επιρροών του σκηνοθέτη όχι μόνο βγήκε απολαυστικά κόκκινο και ζουμερό αλλά κατέληξε να γράψει ένα τεράστιο κεφάλαιο στην ιστορία του Horror σινεμά.

Βέβαια εντελώς ειρωνικά ο θρύλος του σινε-φονιά Jason Voorhees ΔΕΝ ξεκίνησε από τον ίδιο αλλά από την αλησμόνητη μανούλα του…

‘Did you know that a young boy drowned, the year before those two others were killed? The counselors weren’t paying any attention. They were making love while that young boy drowned! His name was Jason…’

Πριν από την συμμετοχή της στο Friday… η Betsy Palmer είχε να παίξει σε ταινία από το… 1959 ! Η Palmer έπαιξε στο φιλμ του Cunningham μόνο και μόνο επειδή ήθελε να βγάλει ένα γρήγορο και εύκολο μεροκάματο ώστε να αγοράσει ένα αμάξι που είχε γυαλίσει τότε στην κόρη της . Μάλιστα η πρώτη της εντύπωση για την ταινία ήταν διόλου κολακευτική :

‘What a piece of shit! Nobody is ever going to see this thing.’

Να όμως που τελικά ο κοσμάκης το είδε το FRIDAY THE 13th και μάλιστα με υπερβάλλοντα ζήλο. Η ταινία ‘ έσφαξε‘ το Box Office του 1980 καπαρώνοντας σχεδόν 60 εκατομμύρια δολάρια έναντι ενός πενιχρού μπάτζετ που με το ζόρι ξεπερνούσε τα 500 χιλιάρικα ! Ο Cunningham μπορεί σαν σκηνοθέτης ποτέ του να μην εξελίχθηκε σε κάναν Carpenter ή Argento όμως ως παραγωγός ήξερε πολύ καλά τι έκανε τότε. Πήρε μια απλή λίμνη και μια κατασκήνωση στην μέση του πουθενά και από έναν τόπο ανεμελιάς και ευτυχίας τα διαστρέβλωσε σε μια αρένα αμαρτίας , ενοχής, απόγνωσης και θανάτου. Επίσης λογικά το μεγαλύτερο μέρος του μπάτζετ παίζει να το κονόμησε ο τιτάνας Tom Savini που ανέλαβε τα πρακτικά εφέ και το μακιγιάζ της ταινίας. Ο Cunningham και οι συνεργάτες του ήταν υπέρμετρα ενθουσιασμένοι από την δουλειά που έκανε στο Dawn of The Dead του άλλου τιτάνα George Romero και έκαναν τα πάντα ώστε να εξασφαλίσουν τις υπηρεσίες του. Εδώ ο Savini παίζει να έκανε ένα από τα πιο εύκολα μεροκάματα ολόκληρης της καριέρας του καθώς το πιο ‘ζόρικο εφέ‘ παίζει να είναι ένα (αληθινό και εξαιρετικά άτυχο…) φίδι που σφάχτηκε για τις ανάγκες μιας σκηνής που την εμπνεύστηκε ο Savini από ένα όνειρο που είχε κάποτε…

Βέβαια το μεράκι του Savini είναι απόλυτα ευδιάκριτο σε σκηνές όπως αυτή…

Σίγουρα ο Cunningham δεν ξοδεύτηκε για το νεανικό cast της ταινίας καθώς εδώ έχουμε ένα τσούρμο από 20αρηδες ‘ εφήβους‘ να σπάνε την κινηματογραφική παρθενιά τους και φυσικά εκείνος που ξεχωρίζει είναι ο νεαρός Kevin Bacon που ξεκίνησε να χτίζει μια πολύ δυνατή και σύνθετη καριέρα.

Ο σκηνοθέτης έψαχνε για ‘ good-looking kids who you might see in a Pepsi commercial.‘ και αυτό ακριβώς βρήκε καθώς οι νεαροί και μονίμως καυλωμένοι ‘ κατασκηνωτές‘ του φαντάζουν πιο αναλώσιμοι και από ένα κουτάκι Pepsi που ετοιμάζεσαι να το συνθλίψεις με το χέρι σου !

Στο τέλος το Α και το Ω του FRIDAY THE 13th είναι η Betsy Palmer που ως Mrs Voorhees παραδίδει μια ολότελα ψυχωμένη και παρανοϊκή ερμηνεία. Που να πάρει η οργή η Betsy είχε μπει τόσο μέσα στην τρέλα και το πουλόβερ του ρόλου της που κατά την διάρκεια μιας πρόβας κατέληξε να χώσει ένα σταράτο χαστούκι στην συνάδελφο της Adrienne King. Η δεύτερη αφού σωριάστηκε κάτω στην συνέχεια έβαλε τα κλάματα και την…ρουφιάνεψε στον σκηνοθέτη ! Όταν εκείνος ζήτησε τον λόγο από την Palmer η απάντηση της ήταν ‘ μα φυσικά και την χτύπησα, αφού προβάρουμε την σκηνή.’ !

Και κάπως έτσι ο Cunningham αναγκάστηκε να κάνει ένα μίνι σεμινάριο στην ‘ φόνισσα‘ του γύρω από το πως λειτουργούσε πλέον το σινεμά :

‘No, no, no Betsy, we don’t hit people in movies. We miss them.’

Καθώς βλέπαμε για πρώτη φορά την κυρία Voorhees να θρηνεί για τον ‘ θάνατο‘ του μικρού της Jason το μυαλό μας δεν θα πήγαινε ποτέ στην σκέψη ότι αυτή η ‘ γιαγιάκα‘ είναι ο αμείλικτος φονιάς της ιστορίας. Και όμως η Palmer στο τέλος ξεριζώνει τόσο μένος και τρέλα μέσα από τα σωθικά της που σχεδόν σε πείθει ότι θα μπορούσε μέσα σε μια νύχτα να πετσκοκόψει ολομόναχη μια μικρή στρατιά από νεανίες και να γραπώνει άντρες που είναι τριπλάσιοι σε κιλά και ύψος από εκείνη και να τους σπάει το σβέρκο, να τους εκτοξεύει στην άλλη άκρη του δωματίου ή να τους κρεμάει από κρεμάστρες !

Αν αναλογιστούμε και το γεγονός ότι η τύπισσα είναι εξαιρετικά Stealth, διάολε μέχρι και ο Snake από το Metal Gear Solid δεν είναι τόσο ύπουλος και σβέλτος, και πως στο φινάλε επιδεικνύει μια ‘μεταφυσική‘ αντοχή σε όλα τα μπουνίδια, τις κλωτσιές και τις…κατσαρόλες που δέχεται από την ηρωίδα Adrienne King μπορούμε εύκολα να συμπεράνουμε ότι το ‘Supernatural‘ στοιχείο ίσως και ανέκαθεν να κυκλοφορούσε στο DNA της φαμίλιας των Voorhess…

Επίσης εδώ έχουμε ουσιαστικά μια αναστροφή των μητρικών συμπλεγμάτων που άφησε ο Χίτσκοκ στο PSYCHO του καθώς αυτή τη φορά είναι η μάνα εκείνη που αδυνατεί να ξεπεράσει την απώλεια του γιου της…

Το να αποδεχθεί κανείς τον ‘ ρεαλισμό‘ όλων όσων κάνει μια μεσόκοπη κυρία μέσα σε αυτή την ταινία κανονικά φαντάζει με σκέτο παραλογισμό. Και όμως οι κραυγές της Betsy Palmer, τα ξεσπάσματα της και η φονική μανία που κατακλύζουν το πρόσωπο της σε κάνουν να αποδεχτείς και να απολαύσεις πλήρως όλον αυτόν τον παραλογισμό !

Φυσικά στο φινάλε ο ‘ γιος‘ Jason κάνει και εκείνος την εμφάνιση του μέσα από μια ‘ ονειρική‘ (?!) σεκάνς. Καθώς στην τελευταία σκηνή βλέπουμε το final girl μας να ξυπνάει στο κρεβάτι ενός νοσοκομείου το πρώτο πράγμα που κάνει είναι να ρωτήσει τον σερίφη τι απέγινε ο ‘ Jason’ . Εκείνος της απαντά ότι δεν βρήκαν το παραμικρό ίχνος από κανέναν αγόρι κοντά στην λίμνη.

‘Then he’s still there.’

H τελευταία ατάκα της ηρωίδας θα μπορούσε ίσως να ερμηνευτεί με μια ‘φιλοσοφική‘ ματιά . Ύστερα από τόσο πόνο , φρίκη και θάνατο το άψυχο κορμί ενός αγοριού που αδικήθηκε κατάφωρα παραμένει στον πάτο μιας λίμνης. Δεν θα υπάρξει ποτέ μια πραγματική απόδοση δικαιοσύνης για τον εγκληματικό χαμό του. Μήπως τελικά η ιστορία του πρώτου Friday …εκτυλίσσεται σε ένα Καθαρτήριο ?

Βέβαια στην πραγματικότητα το κλείσιμο αυτό ήταν απλά ένα στυγνό Cliffhanger του σκηνοθέτη ώστε να στρώσει τον δρόμο και για ένα sequel. Μια κίνηση που αποδείχθηκε άκρως αποτελεσματική…

‘They were warned…They are doomed…And on Friday the13th, nothing will save them.’

Όμως το μακροχρόνιο και εκκεντρικό κεφάλαιο του Jason και της δικής του φονικής σταδιοδρομίας θα τα ανοίξουμε σε μελλοντικά αφιερώματα.

Μένοντας στο πρώτο Παρασκευή και 13 το φιλμ παρά την τεράστια επιτυχία του σε εμπορικό επίπεδο κατέληξε να προκαλέσει το μένος των κριτικών της εποχής . Μάλιστα το διαβόητο δίδυμο των Siskel και Ebert μίσησε τόσο πολύ την ταινία και το ‘ μισογυνιστικό και ακραίο‘ περιεχόμενο της που αφιέρωσε ένα ολόκληρο επεισόδιο από την εκπομπή τους ώστε να την ξεχέσουν ! Ο Siskel μάλιστα έφτασε στο σημείο να Spoiλάρει επίτηδες το φινάλε ώστε να αποτρέψει τον κοσμάκη από το να πάει στις αίθουσες ενώ επιτέθηκε φραστικά και στον σκηνοθέτη χρίζοντας τον ‘ ως το πιο ακατονόμαστο πλάσμα που βρέθηκε μέσα στο σινεμά’ . Ουσιαστικά το FRIDAY THE 13th ‘εξέλιξε‘ το δίδυμο των κριτικών σε μια πρώιμη μορφή των SJW’s που μαστίζουν το σύγχρονο σινεμά ! Βέβαια αυτή η αντίδραση τους δεν ήταν και τόσο αναπάντεχη μιας και οι δυο τους ανέκαθεν ΔΕΝ έτρεφαν αγάπη ή σεβασμό απέναντι στο Slasher σινεμά. Επίσης η ταινία βραβεύτηκε και με Χρυσό Βατόμουρο !

Μιας και όμως στα 80s τα Slashers ήταν μόδα και μεσουρανούσαν το FRIDAY THE 13th όχι μόνο τα κονόμησε αλλά χτύπησε διάνα και στις καρδιές τόσο των φανατικών του είδους όσο και σε εκείνες των απλών και τίμιων θεατών. H κληρονομιά που άφησε πίσω της αυτή η πρώτη ταινία απέκτησε Cult διαστάσεις, εξαπλώθηκε σε άλλες ταινίες και φυσικά αποτέλεσε αιτία για την δημιουργία μιας πλειάδας από sequels.

Καθόλου άσχημα για μια ταινία που γυρίστηκε με μηδενικό μπάτζετ, μέσα σε 28 μέρες και με τον σκηνοθέτη της αρχικά να περιορίζει τις προσδοκίες του στο να μαζέψει κάνα φράγκο ώστε να ξεπληρώσει τα χρέη και τους λογαριασμούς του !

Ιδιαίτερη μνεία αξίζει να γίνει στην , πασίγνωστη πλέον , μουσική του συνθέτη Harry Manfredini που συνοδεύει πολύ ατμοσφαιρικά αλλά και μουλωχτά τις Stealth και βίαιες εμφανίσεις της κυρίας Voorhees , και τσοντάρει τα μέγιστα στον παράγοντα του σασπένς και του τρόμου , αλλά και στο υπέροχο πρώτο πόστερ της ταινίας…

Αν και προσωπικά μου αρέσει πολύ και τούτο…

Τελικά όμως ήταν ‘ μισογυνιστικό‘ το FRIDAY THE 13th ?

Για μένα η απάντηση είναι μονάχα : OXI ΣΕ ΚΑΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ.

Ναι, ναι στις αρχές της ταινίας βλέπουμε διάφορα δροσερά κοριτσούδια να περιφέρονται ημίγυμνα και να χαμουρεύονται με τα μονίμως καυλωμένα αγοράκια όμως ειλικρινά έχοντας βρεθεί πιτσιρικάς σε δυο κατασκηνώσεις μπορώ να επιβεβαιώσω ότι αυτά τα πράγματα είναι είναι ένα σύνηθες φαινόμενο ! Στην τελική δεν είναι κακό για μια ομάδα νεαρών αντρών και γυναικών να διασκεδάζουν παίζοντας strip-πόκερ , με το να βουτάνε χωρίς τα μαγιουδάκια τους σε λίμνες και να ξεσκίζονται σε κάθε ευκαιρία !

Όσον αφορά το επίμαχο πρόσωπο, δηλαδή τον χαρακτήρα της ‘Mrs Voorhees’ , προσωπικά θεωρώ ότι η απεικόνιση που τις έγινε όχι μόνο ΔΕΝ ήταν ‘ απαράδεκτη και μισογυνιστική‘ αλλά αντίθετα αποτελεί μια μερακλίδικη κίνηση ‘ φεμινισμού’ στο σινεμά Slasher και τρόμου των 80s !

Τα λεγόμενα Final Girls προϋπήρχαν από εποχής 70s The Texas Chainsaw Massacre και μέσα στην πάροδο του χρόνου έχουμε απολαύσει άπειρες δυναμικές ηρωίδες. Όμως το να έχεις μια γυναίκα ως τον ‘ ψυχοπαθή και αμείλικτο φονιά’ μιας ιστορίας δεν ήταν και ότι πιο συνηθισμένο τότε ! Η Betsy Palmer με την ερμηνεία της εδώ έσπασε πολλά κινηματογραφικά ταμπού και έγραψε την δική της ιστορία. Φυσικά αξίζει να δοθούν τα εύσημα και στον σκηνοθέτη που ύπουλα μας απέκρυψε κάθε ένδειξη για την ταυτότητα του φονιά του.

Τέλος θεματολογικά θα έλεγα ότι το FRIDAY THE 13th , πιθανότατα άθελα του, σατιρίζει την Αμερική των ‘ πουριτανών και των συντηρητικών’ η οποία είχε την τάση να αντιμετωπίζει την σεξουαλικότητα των εφήβων ως κάτι το ‘ ένοχο‘ και ‘ επικίνδυνο‘.

Ειλικρινά δεν το θεωρώ τυχαίο ότι ένας από τους πιο βίαιους θανάτους της ταινίας εκτυλίσσεται εις βάρος ενός γκομενιάρη Kevin Bacon που στις αρχές της ιστορίας μας μόστραρε τα κωλομέρια και τον ενθουσιασμένο και πάντοτε έτοιμο για δράση παργαλάτσο του !

‘ They were making love while that young boy drowned! ‘

Ήταν μήπως τελικά η κυρία Voorhees το αμβλύ εργαλείο του πουριτανισμού και της οργής του Θεού και των συντηρητικών ενάντια στην απειλή του προγαμιαίου σεξ, της ελεύθερης χρήσης κάνναβης και σε ότι τέλος πάντως έμεινε ως κατάλοιπο του χίπικου κινήματος ?

Μπα , δεν θα το έλεγα.

Ήταν απλά μια τραγική μάνα που αφού είδε τον γιο της να πνίγεται τρελάθηκε και αποφάσισε να εκδηλώσει το τραύμα της μέσα από πράξεις απαράμιλλης βίας και φρίκης…

Από την άλλη ο γιος και συνεχιστής του έργου της Jason ίσως όντως να υπήρξε ένας τρομερός και πιστός ‘ πολέμαρχος του Θεού’ και του καθωσπρεπισμού .

Απλά θυμήσου πως αναστήθηκε ο φονιάς στο JASON LIVES…

Ένας Jason σε φουλ αποσύνθεση ανασταίνεται από έναν …γαμημένο κεραυνό και στην συνέχεια σώζεται από τις φλόγες χάρη σε μια βροχή ?

Που να με πάρει εδώ ξεκάθαρα έχουμε μια θεϊκή παρέμβαση !

Αλλά για τις ‘βιβλικές προεκτάσεις’ του FRIDAY THE 13th και του τόσο εμβληματικού φονιά του, που σε κάθε νέα ταινία έδινε όλο του το είναι να εξαφανίσει από προσώπου γης τους καυλωμένους εφήβους και να τους τιμωρήσει με κάθε πιθανό και απίθανο τρόπο , θα τα πούμε μια άλλη νύχτα.

Ναι ο ακραίος και επιθετικός πουριτανισμός του γιου έφτασε μέχρι και το γαμημένο το διάστημα. Όμως η απόλυτα θνητή και προσγειωμένη οργή της μάνας του διατηρεί ακόμη την δική της δύναμη και γοητεία , σαράντα ολόκληρα χρόνια ύστερα από την νύχτα που εκδηλώθηκε για πρώτη φορά επάνω στο πανί…

•  Kill her, Mommy! Kill her! Don’t let her get away, Mommy! Don’t let her live!

•  I won’t, Jason. I won’t!

Τα σχιζοφρενικά ξεσπάσματα της κυρίας Voorhess , μια νύχτα Παρασκευή και 13 και ανήμερα των γενεθλίων του γιου της, παραμένουν μέχρι και σήμερα ότι πιο δυνατό και καλλιτεχνικά ποιοτικό μας έχει δώσει ένα franchise που αρίθμησε δώδεκα ολόκληρες ταινίες.