You Only Live Twice : Η μεγάλη των Νίντζα σχολή.

by Αντρέι Κοτσεργκίν

 ‘Why do Chinese girls taste different from all other girls ?’

Στο You Only Live Twice, του 1967 και του σκηνοθέτη Lewis Gilbert, ο φλεγματικός James Bond καλείται να ταξιδέψει μέχρι την Ιαπωνία ώστε να ρίξει φως σε μια σκιερή υπόθεση που απειλεί τον κόσμο με έναν τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ένας Αμερικάνικος δορυφόρος ‘εξαφανίζεται‘ ενώ βρίσκεται σε τροχιά και κατευθείαν οι Η.Π.Α. ρίχνουν το φταίξιμο στους Σοβιετικούς. Όταν το ίδιο περιστατικό επαναλαμβάνεται αλλά από την ανάποδη οι Ρώσοι με την σειρά τους ζητάνε τα ρέστα από τους Αμερικανούς. Η κούρσα του διαστήματος έχει θολώσει την κρίση των δυο υπερδυνάμεων και το σκηνικό φαντάζει πιο ψυχροπολεμικό από ποτέ. Τα τεταμένα νεύρα των δυο παρατάξεων σχεδιάζει να τα εκμεταλλευτεί για το δικό της όφελος η τρομοκρατική οργάνωση που κρύβεται στην πραγματικότητα πίσω από τα δυο περιστατικά :

Η τρομερή και αμείλικτη S.P.E.C.T.R.E.

Οι Βρετανοί υποψιάζονται ότι υπάρχει ένας τρίτος ‘παίκτης‘ στον ανταγωνισμό ανάμεσα σε Ρωσία και Η.Π.Α. και έτσι αναθέτουν στον καλύτερο πράκτορα της MI6 την διαλεύκανση της υπόθεσης.

Και κάπως έτσι ο πράκτορας 007 ακολουθεί το νήμα που θα τον οδηγήσει μέχρι την Ιαπωνία. Εκεί ο James Bond καλείται να ανακαλύψει τι σχεδιάζει η S.P.E.C.T.R.E. , να ανατρέψει τα σχέδια της οργάνωσης αλλά και να μυηθεί στην κουλτούρα μιας χώρας που διακρίνεται από απαράμιλλη ομορφιά , σπουδαίο πολιτισμό αλλά και αρκετές ιδιαιτερότητες…

Το You Only Live Twice, δηλαδή το πέμπτο κατά σειρά Bond φιλμ από την Eon Productions , πιθανότατα στις μέρες μας δεν θα έβρισκε ποτέ ‘στόχο‘ απέναντι στο κινηματογραφικό πανί.

Οι παλιές Bond ταινίες κάτι λόγω της εποχής που βγήκαν κάτι και εξαιτίας του κατασκοπικού και macho ύφους ποτέ τους δεν ήταν αυτό που στις μέρες μας αποκαλούμε ‘πολιτικά ορθές‘. Στο You Only… o James ενώ βρίσκεται στην Ιαπωνία παίζει να ρίχνει στο κρεβάτι του ότι όμορφη Ασιάτισσα περνάει από μπροστά του ενώ επιτέλους βρίσκει και έναν ‘M‘ με τον οποίο μπορεί να κάνει παρέα που θα επεκτείνεται πολύ παραπέρα από το να αράξουν για λίγα λεπτά σε ένα γραφείο , να πετάξουν κάνα δυο μπηχτές, να αναλύσουν τις διάφορες αποστολές και να κάνουν καζούρα στην στωική Μις Moneypenny…

Φτάνοντας στην χώρα του ανατέλλοντος ήλιου ο Βρετανός κατάσκοπος θα συνεργαστεί με την κεφαλή των μυστικών υπηρεσιών της Ιαπωνίας , έναν εξαιρετικά πολυμήχανο άντρα που ακούει στο επικό όνομα Tiger Tanaka.

O Tanaka είναι ουσιαστικά ο ‘M’ αυτής της χώρας. Φαίνεται να ξέρει τους πάντες και τα πάντα και αποδεικνύεται εξαιρετικά χρήσιμος σύμμαχος για τον 007.

Επίσης είναι εξίσου …Swag με τον Bond και μένει σε μια σπιταρόνα για την οποία παίζει να έχει ξοδευτεί άφθονο κρατικό χρήμα !

Η εικόνα ενός κρατικού υπαλλήλου να έχει στήσει ολόκληρο χαρέμι , να πασάρει γυναίκες σε έναν λευκό καλεσμένο και να του εξηγεί τα ήθη και έθιμα της χώρας του με ατάκες τύπου ‘Rule number two: In Japan, men always come first, women come second.’ σήμερα πραγματικά εύκολα μπορεί να θίξει τους ‘ευαίσθητους‘ θεατές !

Ο Tanaka είναι ο ‘εργοδότης‘ που ταιριάζει απόλυτα στον James Bond . Ειλικρινά δεν είναι διόλου τυχαίο που στην πρώτη τους συνάντηση το σύνθημα που θα τους βοηθούσε να πιστοποιήσουν την ταυτότητα ο ένας του άλλου πήγαινε έτσι :

Tiger Tanaka: Permit me to introduce myself. I am Tanaka. Please call me Tiger.

Bond: If you’re Tanaka, then how do you feel about me?

Tanaka: [the code response] I… love you.

Bond: Well, I’m glad we got that out of the way.

Έρωτας με την πρώτη ματιά , αυτή ακριβώς είναι η σχέση που αναπτύσσεται εδώ ανάμεσα σε δυο άντρες που τόσο οι αντιλήψεις όσο και οι μέθοδοι τους συνάδουν απόλυτα μεταξύ τους ! Μάλιστα ο “Τίγρης” είναι ενήμερος ακόμη και για την “σχέση” του James με την Miss Moneypenny. Ω ναι το friendzone της στωικής γραμματέως έφτασε μέχρι την άλλη άκρη της Γης . Τουλάχιστον πήρε το αίμα της πίσω κάπως στο φινάλε όπου ρίχνει ένα “κοκμπλοκ” στον κατάσκοπο!

Επίσης ο Tanaka φαίνεται να έχει μελετήσει εξονυχιστικά τον φιλοξενούμενο του :

“The one thing my honourable mother taught me long ago was never to get into a car with a strange girl. But you, I’m afraid, will get into anything … with any girl.

Ως γνήσιος ‘τίγρης‘ ο Tanaka δεν διακρίνεται μονάχα από ευφυΐα και ένστικτο αλλά έχει στην κατοχή του και τρομερή δύναμη. Ο επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της Ιαπωνίας πέρα από το χαρέμι του έχει στην διάθεση του μέχρι και κοτζάμ...σχολή νίντζα !

‘This is My Ninja Training School ! ‘

Η σεκάνς με την ‘μεγάλη των νίντζα σχολή’ είναι εξαιρετικά γαμάτη αλλά ταυτόχρονα και γραφική. Μάλιστα από αυτό το σημείο και ύστερα το You Only… κατακλύζεται από μια γραφικότητα και υπερβολή που έρχονται σε χτυπητή αντίθεση με όλα όσα είχαμε παρακολουθήσει στις δυο πρώτες πράξεις της ταινίας.

Στο μεγαλύτερο μέρος του φιλμ ο Lewis Gillbert συνθέτει ένα σαγηνευτικό και εντυπωσιακό πάντρεμα ανάμεσα στο νουάρ ύφος της δύσης και το σινεμά πολεμικών τεχνών αλλά και το νουάρ της Ανατολής.

Ειδικά η σεκάνς όπου ο Bond καλείται να τα βάλει με μια συμμορία σε κάτι προβλήτες της Ιαπωνίας είναι χάρμα οφθαλμών !

Τα εκτεταμένα και εναέρια πλάνα του Gilbert δίνουν στην ταινία του μια ‘Bruce Lee‘ αισθητική μονάχα που ο Bond αντί του Κουνγκ Φου δείχνει να προτιμά το Gun-Fu , που σαφώς ταιριάζει καλύτερα σε έναν κατάσκοπο που έχει λάβει την άδεια να σκοτώνει !

Ο σκηνοθέτης μας τοποθετεί μαζί με τον ήρωα σε μια Ιαπωνία που συνεχώς εκπέμπει μυστήριο , κίνδυνο αλλά και απαράμιλλη γοητεία. Αιχμαλωτίζει πανέμορφα την κουλτούρα της έστω και αν σε ορισμένα σημεία του βγαίνει ένας ‘σεξισμός‘. Αλλά προσωπικά δεν βρίσκω κάτι το μεμπτό σε αυτό μιας και ο ‘σεξισμός’ και η αποπλάνηση ανέκαθεν αποτελούσαν δυο από τα πιο χρήσιμα εργαλεία στην διάθεση του James Bond όταν εκείνος καλούνταν να λύσει μια υπόθεση. Στην τελική και τα δυο έχουν την θέση τους σε ένα παιχνίδι κατασκόπων όπου τα συναισθήματα και οι καρδιές περνούν σε δεύτερη μοίρα και πίσω από τις σκοπιμότητες και τις πολύτιμες πληροφορίες.

Σε όλη αυτή την ατμόσφαιρα τσοντάρουν τα μέγιστα η φωτογραφία του Freddie Young αλλά και οι υπέροχες συνθέσεις του θρυλικού John Barry. Φυσικά η μαγευτική φωνή της Nancy Sinatra εξασφαλίζει στο You Only … ένα από τα πιο αγαπημένα και αξέχαστα intro της ιστορίας του 007…

Μέχρι και προς την μέση της δεύτερης πράξης το You Only Live… λειτουργεί σαν ένα σπουδαίο νουάρ και κατασκοπικό φιλμ που εκτυλίσσεται στην Ιαπωνία. Ένα ιδανικό αμάλγαμα κατασκοπίας , πιστολιδιού , πολεμικών τεχνών και machismo. Από κει και ύστερα οι συντελεστές του νιώθουν την ανάγκη να το γυρίσουν σε πιο μπλοκμπάστερ μονοπάτια και να καπηλευτούν την απήχηση που είχαν οι ταινίες με νίντζα και πολεμικές τέχνες απέναντι στο κοινό των 60s.

Όσο και αν απολαμβάνω την τελική μάχη όπου ο Bond τα βάζει με τους κομάντο της S.P.E.C.T.R.E. ,μέσα στην μυστική βάση τους η οποία βρίσκεται μέσα σε ένα γαμημένο ηφαίστειο (!) , έχοντας στο πλευρό του ‘Top Secret Ninjas’ οφείλω να ομολογήσω ότι η εικόνα αυτή χαλάει αρκετά την ‘αρμονία‘ που διέκρινε την υπόλοιπη ταινία. Είναι ξεκάθαρο ότι σκηνοθέτες , παραγωγοί και σεναριογράφος στόχευαν για εντυπωσιασμό και τα κατάφεραν. Όμως στο τέλος η τρίτη πράξη του You Only… μοιάζει λες και ανήκει σε κάποια εντελώς διαφορετική Bond ταινία και εποχή.

Πάντως αμφιβάλλω αν μέχρι και ο πιο ‘τσαχπίνης‘ Sir Roger Moore θα τολμούσε, μέσα από τα δικά του Bond φιλμς που λειτουργούσαν και ως φοβερές ‘παρωδίες‘ του ίδιου του franchise, να προχωρήσει σε ορισμένα …’καλλιτεχνικά ρίσκα‘ τα οποία παίρνει ο συνάδελφος του Sir Sean Connery εδώ πέρα…

Προς τα τελειώματα του You Only… o Tiger Tanaka πείθει τον James ότι για να διεισδύσει στα έγκατα της S.P.E.C.T.R.E. θα πρέπει να ‘μεταμορφωθεί‘ σε Γιαπωνέζο ! Η ‘μεταμόρφωση‘ αποτελείται ουσιαστικά από κάτι προσθετικά ‘σκιστά‘ μάτια , μια εντατική αποτρίχωση και ένα περουκίνι !

Η εικόνα ενός ‘Γιαπωνέζου‘ Sir Sean Connery είναι ειλικρινά τόσο ‘λάθος‘ που άμα εκείνη την στιγμή μου μόστραρες το λογότυπο της διαβόητης CANNON FILMS τότε η εξέλιξη αυτής της ταινίας θα φάνταζε απόλυτα ‘φυσιολογική ‘.

Όμως το You Only… ΔΕΝ είναι κάποια από τα περίφημα και λατρεμένα B-Movies του θρυλικού στούντιο και έτσι αυτή η ‘μεταμόρφωση‘ , τόσο στο ύφος όσο και στην αισθητική, φαντάζει μάλλον εκτός τόπου και χρόνου.

Επίσης ο Sean Connery ποτέ του δεν υπήρξε ένας ‘χαμαιλέων‘ της υποκριτκής με αποτέλεσμα να αδυνατεί να υποστηρίξει ερμηνευτικά αυτή την , απρόσμενη, πτυχή του ρόλου του.

Αρκεί απλά να θυμηθούμε τις ‘μεταμορφώσεις‘ από τις οποίες πέρασε μέσα από το αλησμόνητο ZARDOZ του σκηνοθέτη John Boorman…

Πάντως η σκηνή όπου ο ‘Γιαπωνέζος‘ Bond κάνει ένα γάμο ‘βιτρίνα‘ με μια νεαρή Γιαπωνέζα είναι μυσταγωγική και αιχμαλωτίζει όμορφα την κουλτούρα και την γαλήνη της Ανατολής.

Εξίσου συμβολική είναι και η συνέχεια όπου βλέπουμε την κοπέλα να δηλητηριάζεται από έναν νίντζα που στόχευε τον πράκτορα αλλά αστόχησε. Ο Bond σκοτώνει τον φονιά αλλά δεν μπορεί να σώσει την κοπέλα. Στην συνέχεια στέκεται για λίγο ανέκφραστος και αμίλητος να κοιτά στο κενό. Και στο τέλος της ταινίας τον βλέπουμε να πλαγιάζει με το επόμενο Bond Girl…

O James Bonb του Sean Connery αποτέλεσε το ορόσημο του ψυχρού και τεχνοκράτη κατασκόπου. Ένα τέλειο όργανο που δεν έχει ποτέ του χρόνο να νιώσει πόνο ή τύψεις. Το μόνο που έχει σημασία είναι να ολοκληρωθεί η αποστολή.

Στο You Only … o Sean Connery ύστερα από πέντε ταινίες φαίνεται να βρίσκεται ακόμη σε εξαιρετική φόρμα. Ιδού ένας κατάσκοπος που δεν θα διστάσει να μυηθεί στα μυστικά μιας εντελώς διαφορετικής κουλτούρας αλλά παράλληλα θα την μυήσει και ο ίδιος στην διαχρονική φλεγματικότητα και το machismo του !

Φυσικά κάθε ταινία Bond κρίνεται και από τον Villain της.

Και το You Only… είχε την τύχη να έχει στις τάξεις του τον σπουδαίο Donald Pleasence .

O αθέατος ηγέτης της S.P.E.C.T.R.E. , Ernst Stavro Blofeld, εμφανισιακά αλλά και σε επίπεδο συμπεριφοράς φαντάζει ως το απόλυτο κράμα εκκεντρικότητας και μεγαλομανίας.

Στην πέμπτη κατά σειρά ταινία του franchise μας αποκαλύπτεται επιτέλους το ‘Νούμερο Ένα‘ της οργάνωσης που θα αποτελούσε επί δεκαετίες ολόκληρες τον βασικό ανταγωνιστή του ήρωα.

Ναι ο Pleasence με αυτή την εκκεντρική του ερμηνεία ,και την απόφαση του να στήσει το αρχηγείο του μέσα σε ένα γαμημένο ηφαίστειο , ενέπνευσε μετέπειτα τον Mike Myers να δημιουργήσει την παρωδία που ακούει στο όνομα Dr. Evil…

… αλλά πάντοτε απολάμβανα την απεικόνιση που κάνει στον διαχρονικό αντίπαλο του 007.

Ο Blofeld του Pleasence ‘ζέχνει‘ από μεγαλομανία και ξιπασιά . Διάολε είναι ένας τύπος που έχει μετατρέψει έναν ανενεργό ηφαίστειο στην σατανική ‘έπαυλη‘ του ενώ έχει μέχρι και μια τεχνητή λίμνη γεμάτη με αιμοβόρα πιράνχας ! Είναι ραδιούργος, αμείλικτος και επικίνδυνος. Δεν θα διαστάσει να ξεκινήσει έναν τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο μόνο και μόνο ώστε να επωφεληθεί από το απόλυτο ΧΑΟΣ που θα προκύψει μέσα από ένα τέτοιο σενάριο.

Είναι ένας εφιαλτικός τεχνοκράτης και σε μια σκηνή όπου δυο από τους Γιαπωνέζους συνεργάτες του τον κατηγορούν ότι τους εκβιάζει στυγνά η απάντηση του εκφράζει λακωνικά και ιδανικά ολόκληρη την κοσμοθεωρία της οργάνωσης του :

‘ Extortion Is Our Business.’

Το σχέδιο του κακού να κλέβει τους δορυφόρους της Ρωσίας και Αμερικής μπορεί να εκτυλίσσεται με έναν κάπως εκκεντρικό τρόπο όμως παράλληλα καυτηριάζει πολύ μάχιμα την επικίνδυνη εμμονή που είχαν οι δυο υπερδυνάμεις τότε με την περίφημη κούρσα του διαστήματος.

Πάντως ο πιο ‘επικίνδυνος εχθρός’ του ήρωα μας σε αυτή την ταινία παίζει να είναι μια ...Βιετναμέζικη βότκα που του σερβίρουν σε μια φάση και που μάλλον δεν κολλάει στα εκλεπτυσμένα του γούστα !

Φυσικά για να μπορέσει ο ήρωας να τα βάλει στα ίσα με έναν Μπάσταρδο τόσο μεγάλου βεληνεκούς θα χρειαστεί και μάχιμους συμμάχους. Και εδώ πέραν του Tiger Tanaka και των νίντζα του ο ρόλος αυτός ανατίθεται σε ένα από τα πιο παραγνωρισμένα ‘Bond Girls’…

Την ‘μικρή Nellie ‘ !

‘Little Nelly got a hot reception. Four big shots made improper advances toward her, but she defended her honor with great success.’

Στο You Only… o ‘μπαμπάς‘ Q χαρίζει στο franchise και τον πράκτορα του ένα από τα πιο γαμάτα αλλά και ‘χαριτωμένα‘ γκάτζετ του !

Το You Only Live Twice βγήκε στις αίθουσες τον Ιούνη του 1967 και καπάρωσε πάνω από εκατό εκατομμύρια στο Box Office. Ήταν επίσης η ταινία που έκανε το franchise ακόμη πιο “Big In Japan“.

Οι κριτικές της εποχής ήταν πιο ‘σβησμένες‘ και από το περίφημο ηφαίστειο της ταινίας. Οι περισσότεροι κατηγόρησαν το franchise ότι στηρίζονταν πλέον υπερβολικά στα εξωφρενικά του γκάτζετ και ότι το camp στοιχείο είχε εκτοξευτεί κατακόρυφα. Ίσως και να μην είχαν και άδικο.

Παρά την στιβαρή ερμηνεία του Sir Sean Connery εδώ τα πρώτα σημάδια δημιουργικού κορεσμού αλλά και βαριεστημάρας κάνουν σποραδικά την εμφάνιση τους. Ο ηθοποιός ήταν έτοιμος να δοκιμαστεί επάνω σε νέους ρόλους και έτσι δεν θα επέστρεφε για την επόμενη ταινία του κατασκόπου, με τίτλο On Her Majesty’s Secret Service. Το φιλμ αυτό όχι μόνο έβγαλε λιγότερα λεφτά αλλά απέτυχε να πλασάρει τον George Lazenby ως νέο Bond στους οπαδούς του franchise. Και κάπως έτσι η Eon στράφηκε για ακόμη μια φορά αρχικά στον Sean Connery και στην συνέχεια στον Roger Moore ώστε να δώσει στο κοινό όλα εκείνα που επιθυμούσε να δει στα 70s :

Τα εξωφρενικά γκάτζετ και το camp στοιχείο που απαξίωναν οι κριτικοί.

Και κάπως έτσι σήμερα το You Only Live Twice φαντάζει ως το σύνορο ανάμεσα σε δυο διαφορετικές εποχές του James Bond. Από την μια ένα εξαιρετικά στιβαρό , μάχιμο και νουάρ κατασκοπικό φιλμ. Και από την άλλη μια εντελώς camp ταινία όπου ένας λευκός βάφεται ‘Ασιάτης’ και τα βάζει με σατανικούς κομάντος , έχοντας στο πλευρό του μια στρατιά από χαι-τεκ νίντζα, και με την τελική μάχη να λαμβάνει μέρος σε ένα ηφαίστειο …

Ναι το You Only Live Twice σε καμία περίπτωση κρίνεται ως ‘το καλύτερο‘ Bond φιλμ. Όπως και να χει όμως είναι μια πέρα για πέρα φιλόδοξη , εξωτική και θεαματική ταινία που θα σε ψυχαγωγήσει στο έπακρο ακόμη και όταν καταφεύγει στις πιο ‘λάθος‘ εικόνες.

Ίσως τελικά αυτή η ταινία να είναι τόσο απολαυστική επειδή σου δίνει μια έντονη γεύση αυτών των δυο διαφορετικών εποχών του 007 :

Bond:
Why do Chinese girls taste different from all other girls?

Ling:
You think we better, huh?

Bond:
No, just different. Like Peking duck is different from Russian caviar. But I love them both.

Ling:
Darling, I give you very best duck.