by Αντρέι Κοτσεργκίν
Στο πρώτο κομμάτι του αφιερώματος μας στο THE DARK KNIGHT comic των Frank Miller και Klaus Janson ρίξαμε λίγο φως στο σκοτάδι της ‘σπηλιάς‘ ενός γερασμένου αλλά και εξαιρετικά ανήσυχου Bruce Wayne.
Ο Bruce όσο και αν το πάλεψε τελικά ποτέ του δεν μπόρεσε να ‘κόψει τα φτερά της νυχτερίδας’. Και κάπως έτσι ο Batman επανήλθε στην ενεργό δράση και αυτή τη φορά μέσα στο δυστοπικό Gotham του 1986.
Φυσικά η επιστροφή της ‘νυχτερίδας‘ δεν θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητη. Η απόφαση του Bruce να ξαναγίνει ο ‘γαμημένος ο Batman‘ αποτέλεσε την αιτία πίσω από τις επιστροφές παλιών και γνώριμων εχθρών ενώ έφερε και στο προσκήνιο μερικούς καινούργιους. Στο προηγούμενο κεφάλαιο του αφιερώματος μας μελετήσαμε το πως οι Two-Face και Joker κατόρθωσαν να κλονίσουν περαιτέρω την ψυχοσύνθεση αλλά και την δημόσια εικόνα του Batman. Ναι τεχνικά ο ‘Σκοτεινός Ιππότης’ μπορεί να έβαλε ένα τέλος στα , όποια , σχέδια είχαν οι δυο εγκληματίες όμως στο φινάλε μονάχα ως ‘νικητής‘ δεν θα μπορούσε να αισθάνεται μέσα από τις δυο αναμετρήσεις που είχε.
Όμως οι δυο παραπάνω εμβληματικοί και διαχρονικοί εγκληματίες σε καμία περίπτωση δεν μονοπωλούν τις σελίδες του T.D.K.R. Βλέπεις αγαπητέ μου αναγνώστη η επανεμφάνιση της νυχτερίδας προκάλεσε έντονο διχασμό όχι μονάχα στα μίντια και την κοινωνία της πόλης του Gotham αλλά επεκτάθηκε παραπέρα από αυτά.
Και πιο συγκεκριμένα έφτασε μέχρι τον Λευκό Οίκο…
Αλλά πριν φτάσουμε σε αυτό το σημείο ας κάνουμε μια αναδρομή του τι συνέβη κάπου στο ενδιάμεσο.
Αρχικά ο Bruce απέκτησε έναν νέο σύμμαχο στο πρόσωπο της νεαρής Carrie Kelley.
Η δεκατριάχρονη κοπέλα μεγαλώνει σε μια πόλη που κατακλύζεται από τις συμμορίες και την εγκληματικότητα και έχει δυο γονείς που δεν φαίνεται να ασχολούνται ιδιαίτερα μαζί της. Συγκεκριμένα ο Miller τους αποδίδει σαν δυο φιλεδέδες και πρώην χίπηδες βγάζοντας έτσι τα τότε πολιτικά φρονήματα του. Τονίζω το ‘τότε‘ διότι ως καλλιτέχνης αλλά και άνθρωπος ο Miller υπήρξε ανέκαθεν μια ιδιαίτερα εκκεντρική περίπτωση. Οι κατά καιρούς τοποθετήσεις του γύρω από κοινωνικοπολιτικά ζητήματα άλλαζαν σχεδόν με τους ίδιους ρυθμούς που άλλαζε το ύφος στον σχεδιασμό των comics του ! Με έναν τύπο σαν τον Frank Miller απλά ποτέ σου δεν θα είσαι σίγουρος σχετικά με το τι θα δεις , θα διαβάσεις ή θα ακούσεις. Γεγονός που του το πιστώνω τόσο ως προτέρημα όσο και σαν ελάττωμα.
Μια νύχτα η Carrie παίρνοντας έναυσμα από την είδηση της επιστροφής του Batman αποφασίζει να ντυθεί Robin και να ξεκινήσει τις ‘περιπολίες‘ μέσα στα σοκάκια και επάνω στις ταράτσες της πόλης της. Πολύ σύντομα η τύχη (μπορεί ίσως και η ατυχία) θα την οδηγήσει μπροστά στο ‘σύμβολο‘ που την ενέπνευσε να βγει έξω στους επικίνδυνους δρόμους της πόλης και να παλέψει για το κοινό καλό…
Το πρόβλημα είναι ότι η νεαρή βρίσκει τον Batman ενώ εκείνος ετοιμάζεται να ξεκληρίσει ολομόναχος την συμμορία πάνκηδων που μαστίζει το Gotham και που είναι ευρύτερα γνωστή ως ‘The Mutants’ …
Ναι , ναι εδώ έχουμε τον ορισμό του 80s Frank Miller !
Ο Batman είχε ξανασυναντηθεί με την συμμορία και μάλιστα είχε σώσει μέσα από τα χέρια τους ένα μωρό , το οποίο το είχαν απαγάγει και ζητούσαν λύτρα ένα εκατομμύριο δολάριο για να το απελευθερώσουν.
Ενώ και οι μέθοδοι που επιστράτευσε ο Σκοτεινός Ιππότης στην συνέχεια ευθύνονταν για μια έντονη κοινωνικοπολιτική αντιπαράθεση που ξεκίνησε γύρω από αυτές αλλά και την επιστροφή του Batman μέσα στην κοινωνία του Gotham…
Αμείλικτος βιτζιλάντης ?
Γνήσιος ήρωας ?
Ένας απεγνωσμένος πολίτης που απλά παλεύει να σώσει την πόλη του ?
Τα διαχρονικά ερωτήματα που περικύκλωναν την φύση και την δράση ενός εκδικητή ανασύρονται ξανά στην επιφάνεια να όμως που αυτή τη φορά φαντάζουν πιο κρίσιμα και βαριά από ποτέ άλλοτε. Επειδή πλέον τόσο το Gotham όσο και γενικότερα η Αμερικάνικη κοινωνία βρίσκονται στο πιο δύσκολο στάδιο της ιστορίας τους.
Εδώ το Gotham δεν είναι κάποια ‘επίγεια Κόλαση’ που ξαφνικά φύτρωσε μέσα στις Η.Π.Α. Είναι απλά μια η ‘μεγέθυνση‘ μιας γενικότερης εικόνας. Οικονομική κρίση ,κοινωνική αποξένωση , έξαρση κάθε λογής εγκληματικότητας, τρομοκρατία και μια διαφθορά που φτάνει μέχρι και στα ανώτερα Κυβερνητικά στρώματα…
Όλα τα παραπάνω πλήττουν τις Η.Π.Α. όμως η Κυβέρνηση συνεχώς τα καλύπτει κάτω από ένα ‘πέπλο‘ δήθεν πουριτανισμού , πατριωτισμού αλλά και συστηματικής προπαγάνδας.
Ο Frank Miller κάνει έναν ξεκάθαρο παραλληλισμό ανάμεσα στο δυστοπικό του Gotham με την Αμερική του Ρόναλντ Ρήγκαν , ένα έθνος που από την μια πασχίζει συνεχώς να δείχνει προς τα έξω ‘δυνατό ,ηθικό , πλούσιο , νοικοκυρεμένο και ενωμένο’ αλλά από την άλλη τα σωθικά του μαστίζονται από κάθε είδους προβλήματα και αναταραχές ενώ και ο Ψυχρός Πόλεμος εξακολουθεί να του χτυπά την πόρτα.
Και όμως παρά τα πολλά ανοιχτά μέτωπα που έχει η Κυβέρνηση κατορθώνει πάντοτε να ‘μπαλώνει‘ τις αδυναμίες , τα λάθη ή ακόμη και τα εγκλήματα της . Αυτό το κατορθώνει μέσω της χειραγώγησης από τα μίντια αλλά και επιδεικνύοντας σε αρκετές περιπτώσεις μια κατάχρηση εξουσίας που έρχεται σε μετωπική σύγκρουση με την έννοια της δημοκρατίας.
Αυτό που έχει σημασία στο τέλος είναι ότι αυτή η Κυβέρνηση καταφέρνει να διατηρείται στην εξουσία και να διατηρεί σχετικά ακέραιη την εικόνα που θέλει να περνάει προς τους πολίτες της και τον υπόλοιπο κόσμο. Όμως να που η επανεμφάνιση ενός και μόνο ‘συμβόλου‘ , επάνω στους ουρανούς μιας πόλης φαίνεται να ανατρέπει τα πάντα…
Για την Κυβέρνηση η επανεμφάνιση του Batman συμβολίζει την πιθανότητα ένα κομμάτι του λαού να ‘σπάσει τον φράχτη’ που έχει στηθεί γύρω του και όπως ακριβώς το λέει και ο Πρόεδρος :
‘Well It’s Bad For Business.’
Εν κατακλείδι , ‘o Batman πρέπει να βγει από την μέση’ ώστε η Κυβερνητική Μηχανή να συνεχίσει να λειτουργεί με τους τρόπους που γνωρίζει και δίχως μικρές ενοχλήσεις που αργά ή γρήγορα μπορούν να εξελιχθούν σε κάτι πολύ μεγαλύτερο και επικίνδυνο. Στις ‘δύσκολες μέρες‘ και με ‘την Σοβιετική Απειλή‘ να πλανάται επάνω από τα κεφάλια της Αμερικής τα διάφορα ‘σύμβολα‘ πρέπει να εξολοθρευτούν πριν βάλουν ‘τίποτε ιδέες‘ στον κοσμάκη…
Και κάπως έτσι ο Πρόεδρος αυτής της θλιβερής δυστοπίας αναθέτει σε έναν και μόνο άντρα την αποστολή να ‘ συνετίσει‘ ίσως τον πιο πεισματάρη και ασυμβίβαστο άντρα επάνω σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Ποίος θα μπορούσε να το επιτύχει αυτό και μάλιστα ολομόναχος ?
Μα φυσικά ένας άντρας που επίσης ήταν ανέκαθεν ‘αλύγιστος‘.
Πριν όμως φτάσουμε στην αναμέτρηση μεταξύ ενός ‘Σκοτεινού Ιππότη’ και ενός ‘Άντρα από Ατσάλι’ ας θυμηθούμε τι συνέβη στο ενδιάμεσο διάστημα στον πρώτο.
Η πρώτη συνάντηση της Carrie Kelley με το ‘ίνδαλμα‘ της δεν είχε ιδιαίτερα καλή κατάληξη. Η νεαρή είδε τον Batman κυριολεκτικά να τσακίζεται από τα χέρια του ‘Ηγέτη‘ των ‘Mutants‘…
O Bats βασιζόμενος στην λογική της αγέλης αποφάσισε να προκαλέσει σε μονομαχία τον ‘Ηγέτη‘ μέσα στο λημέρι του και μπροστά στα μάτια ολόκληρης της συμμορίας / στρατιάς του. Η στρατηγική του είχε μια λογική καθώς αν κέρδιζε τον τύπο μπροστά στους ακόλουθους του θα κλόνιζε ανεπανόρθωτα την ιεραρχία και τις πεποιθήσεις της συμμορίας. Αλλά εκείνο που ΔΕΝ λογάριαζε ο ήρωας είναι ότι ο ‘Ηγέτης’ θα κατέληγε να του ρίξει ένα από τα μεγαλύτερα βρομόξυλα ολόκληρης της σταδιοδρομίας του…
Ο ‘Ηγέτης’ φαντάζει ως ένα πραγματικό τέρας της φύσης. Μια δύναμη γεμάτη μούσκουλα και οργή. Επίσης είναι πιο γυμνασμένος και νεώτερος από τον ήρωα. Όμως το πιο σημαντικό είναι ότι είναι πιο ‘πεινασμένος‘ από εκείνον. Στην πρώτη τους αναμέτρηση ο Κακός καταλήγει σχεδόν να συνθλίψει ολοκληρωτικά το κορμί του ήρωα. Ο Miller αποδίδει αυτό το ξυλίκι με έναν απίστευτα ωμό και κλινικό τρόπο. Διαβάζοντας και παρατηρώντας τα πάνελ της πρώτης αυτής μονομαχίας πραγματικά ‘νιώθεις‘ και ‘ακούς‘ τα γερασμένα κόκαλα του Bruce Wayne να σπάνε σε κομμάτια.
Στο τέλος ο Batman την γλιτώνει από του Χάρου Μεταλλαγμένου τα δόντια για δυο πολύ συγκεκριμένους λόγους :
A. H Carrie Kelley παρεμβαίνει στην μονομαχία και την τελευταία στιγμή σώζει το τομάρι του Batman.
Β. Ο Bruce Wayne είναι εξαιρετικά εμμονικός και πεισματάρης ώστε να πεθάνει.
Ο Bruce ενώ βρίσκεται στο κατώφλι του θανάτου ανασύρει ξανά μέσα από το υποσυνείδητο του το ‘σκοτάδι‘ που σκέπασε την ζωή του εκείνη την νύχτα που ένας άντρας δολοφόνησε τους γονείς του. Όσα χρόνια και αν περάσουν το ορφανό ‘παιδί‘ απλά αδυνατεί να ξεχάσει ή να προσπεράσει τον πόνο και την αδικία. Και κάπως έτσι η ‘νυχτερίδα‘ κρατάει τον Bruce ,για ακόμη μια φορά , στην ζωή ώστε εκείνος να συνεχίσει το έργο τους.
Και πλέον θα έχει και έναν νέο ‘στρατιώτη’ στο πλευρό του…
Να που όμως η απόφαση του Bruce να ‘ανταμείψει’ την νεαρή σωτήρα του δίνοντας της το επίσημο χρίσμα του Robin κρίνεται ως μια εξαιρετικά αμφιλεγόμενη κίνηση.
Το γεγονός αυτό του το επισημάνει ο , πάντοτε πιστός, Alfred που εδώ δείχνει να διαφωνεί έντονα με την απόφαση του ήρωα…
‘I Will Never Forget Jason. He Was a Good Soldier. He Honored Me…But The War Goes On.’
Ο Batman του Frank Miller δεν λειτούργησε ποτέ του σαν ‘πατέρας‘ για τον αδικοχαμένο Jason Todd και τους υπόλοιπους ‘Robins‘ που κατέληξαν να βρεθούν κάτω από την σπηλιά του μέσα σε τόσες δεκαετίες. Για αυτόν τον Batman οι εκάστοτε Robins αποτελούσαν ‘γρανάζια‘ στην ‘μηχανή‘ που έστηνε τόσο μεθοδικά και η οποία θα τον βοηθούσε να συνεχίσει τον ‘πόλεμο’ ενάντια στο έγκλημα.
Η παραπάνω ιδέα σχετικά με το πως αντιλαμβανόταν και αντιμετώπιζε ο Bruce Wayne τον Robin εξερευνήθηκε περαιτέρω από τον συγγραφέα αργότερα στα 00s μέσα από τον τίτλο ALL STAR BATMAN & ROBIN , The Boy Wonder. Και όπως έγραψε η ιστορία αυτή η ‘μελέτη‘ μιας αμφιλεγόμενης και προβληματικής σχέσης ανάμεσα σε έναν οργισμένο και εμμονικό ενήλικα και σε ένα πληγωμένο παιδί τελικά ΔΕΝ ήταν και η καλύτερη στιγμή του Frank Miller…
Στο T.D.K.R. o Batman χώνει κατευθείαν την ανήλικη και άπειρη Robin του στα βαθιά. Σε αρκετές στιγμές η Carrie Kelley φαντάζει όντως σαν ένας στρατιώτης που τον έριξαν κατευθείαν μέσα στην Μάχη του Στάλινγκραντ δίχως όπλα και σφαίρες…
Στις αρχές του τίτλου βλέπουμε τον Bruce Wayne , ενώ ‘κρύβεται‘ στα σκοτάδια της σπηλιάς του, να κατακλύζεται από μια ενοχή γύρω από τον θάνατο του Jason Todd. Αν κρίνουμε με βάση όλα τα παραπάνω η ενοχή αυτή είναι μάλλον απόλυτα δικαιολογημένη. Το κρίσιμο όμως ερώτημα είναι το εξής :
Ο Bruce νιώθει ένοχος επειδή οδήγησε ένα παιδί πρώτα μέσα στις παρορμήσεις και στις εμμονές του και στην συνέχεια σε έναν βίαιο και πρόωρο θάνατο ? Ή μήπως απλά τον ‘τσιγκλάει’ μονάχα η σκέψη ότι ‘ένας στρατιώτης’ χάθηκε ενώ βρισκόταν κάτω από την δική του ηγεσία ?
Ο Miller ποτέ του δεν δίνει μια ξεκάθαρη απάντηση και πολύ έξυπνα επιτρέπει στον αναγνώστη να βγάλει τα πορίσματα του και να προβληματιστεί από την όλη κατάσταση.
Στο T.D.K.R. τα όρια ανάμεσα στον ηρωισμό και την τρέλα , στην λογική και τις εμμονές του Bruce Wayne ποτέ τους δεν είναι απόλυτα ευδιάκριτα αλλά και φαντάζουν πάντοτε εξαιρετικά εύθραυστα.
Να όμως που εξίσου ‘εύθραυστα‘ δεν αποδείχθηκαν και τα κόκαλα του Bruce καθώς με το που αναρρώνει ο Batman επιστρέφει στον τόπο του εγκλήματος και έτοιμος να πάρει την ρεβάνς του από τον ‘Ηγέτη‘…
‘It’s An Operating Table. And I’M The Surgeon.’
Η ατάκα αυτή μέχρι και σήμερα επισκιάζει και τσακίζει το όποιο ‘I’M BATMAN’ έχουμε διαβάσει σε comic ή ακούσει μέσα σε κάποια από τις ταινίες του χαρακτρήρα.
Ο Batman μπορεί να υστερεί σε δύναμη και νιότη σε σχέση με τον θηριώδη αντίπαλο του όμως έχει ορισμένα ‘εφόδια‘ που ο ‘Ηγέτης’ δεν τα κατέχει :
Εκπαίδευση και εμπειρία.
Σαν έμπειρος ‘χειρούργος‘ ο Batman σακατεύει τον ‘Ηγέτη‘ μπροστά στα μάτια της ίδιας του της συμμορίας. Μάλιστα το τελευταίο πάνελ αυτής της ‘επέμβασης‘ μας φανερώνει ότι ο Bruce το απόλαυσε ίσως λιγάκι παραπάνω από όσο θα έπρεπε. Να που ακόμη και οι φαινομενικά ‘μικρές λεπτομέρειες’ σε αυτό το comic λειτουργούν ως ‘γκρίζες ζώνες’ μέσα στις οποίες ο αναγνώστης καλείται να σκεφτεί και να αναθεωρήσει πράγματα για τον ήρωα που μέχρι πρότινος πίστευε ακράδαντα ότι ‘τον γνώριζε’.
Η συντριπτική ήττα του ‘Ηγέτη’ από τα χέρια του Batman δημιουργεί ένα τεράστιο σχίσμα ανάμεσα στην συμμορία / στρατιά των ‘Mutants‘. Μάλιστα μια τεράστια μερίδα τους ασπάζεται το σύμβολο του Batman και εξορμά πίσω στους δρόμους της πόλης αλλά αυτή τη φορά δηλώνει ότι μάχεται για όλα εκείνα ‘που πρεσβεύει’ ο Σκοτεινός Ιππότης. Ένα άκρως χαρακτηριστικό παράδειγμα του πως σκέφτεται και λειτουργεί ένα κομμάτι της νεολαίας σε εποχές έντονης κρίσης και αμφιβολίας…
Αυτή η απρόσμενη εξέλιξη των πραγμάτων αναστατώνει για ακόμη μια φορά την κοινωνία του Gotham. Οι ‘Sons Of Batman’ , όπως αυτοαποκαλούνται , ξεκινούν ένα κίνημα βιτζιλαντισμού μέσα στην πόλη και σε μια Αμερική που η αυταρχική ηγεσία της παλεύει να αποκρύψει από την κοινή γνώμη διάφορες ‘ανοιχτές πληγές’ τέτοιου είδους κινήματα δεν έχουν καμία θέση.
Ο Batman μπαίνει στο στόχαστρο των αρχών αλλά τουλάχιστον πλέον έχει βρει , κυριολεκτικά, τον ‘στρατό‘ του. Όμως ακόμη και ένας ολόκληρος στρατός ελάχιστες ελπίδες έχει να σταθεί απέναντι στον άντρα που αναλαμβάνει να ‘σταματήσει’ τον Batman για λογαριασμό της μαμάς Αμερικής και των ιδεολογιών της…
Ναι ο Batman του Frank Miller μπορεί στην μάχη να λειτουργεί ως ένας εξαιρετικά έμπειρος και μεθοδικός ‘χειρούργος‘ όμως τι γίνεται όταν ο άντρας που έχει απέναντι του δεν μπορεί να τρυπηθεί από νυστέρια και είναι φτιαγμένος όχι από κόκαλα αλλά από ‘ατσάλι‘ …
Η τελική μεγάλη αναμέτρηση του THE DARK KNIGHT RETURNS τοποθετεί έναν ‘Σκοτεινό Ιππότη’ απέναντι σε έναν ‘Άντρα από Ατσάλι’. Επί δεκαετίες ολόκληρες και οι δυο τους λειτουργούσαν για τους κοινούς και ταλαίπωρους ανθρώπους ως σύμβολα δικαιοσύνης και ελπίδας. Ο ένας δρούσε πάντοτε μέσα από το σκοτάδι ενώ ο άλλος ανέκαθεν φάνταζε εκτυφλωτικός. Υπήρξαν σύμμαχοι αλλά και φίλοι μεταξύ τους.
‘You Sold Us Out Clark. You Gave Them Power – That Should Have Been Ours.’
Ο εσωτερικός μονόλογος του Bruce Wayne κατά την διάρκεια της αναμέτρησης του με τον Superman μας φανερώνει ότι η τελική μάχη του THE DARK KNIGHT RETURNS δεν έχει να κάνει μονάχα με μπουνιές ή με κάποιον κλισέ συμβολισμό ανάμεσα στην αναμέτρηση ενός θνητού με ‘τον Θεό’ , και ας την παρεξήγησαν ως τέτοιον κάποιοι μετέπειτα δημιουργοί.
Στο φινάλε ο συγγραφέας μας δίνει μια σκληρή , αλησμόνητη και ανεπανάληπτη αναμέτρηση ανάμεσα σε δυο ανθρώπους που δρουν με γνώμονα το κοινό καλό αλλά οι διαφορές που έχουν ως προς τις μεθόδους και τις ιδεολογίες τους αναγκάζουν να πλακωθούν μεταξύ τους…
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι μέσα από το επικό ξυλίκι ανάμεσα στους Batman και Superman ο Frank Miller μελετά και καυτηριάζει τον ‘εμφύλιο πόλεμο’ ιδεολογιών και συμφερόντων που μάστιζε όχι μονάχα στην Αμερική των 80s αλλά και τον υπόλοιπο έξω κόσμο.
Όμως αυτό το Ψυχροπολεμικό σκηνικό θα τολμήσουμε να το επισκεφτούμε στο τρίτο και τελευταίο μέρος του αφιερώματος μας στο THE DARK KNIGHT RETURNS των Miller και Janson….
Τα λέμε την επόμενη φορά, ‘Same bat time same bat blog ‘!
THE BAT COUNTRY PRESS part II : Army of Batness... 
Leave a Reply