EXECUTIVE DECISION : Η Κρίσιμη Απόφαση του να σκοτώσεις τον Steven Seagal.

By Αντρέι Κοτσεργκίν

Ήταν απλά αναπόφευκτο για το Action σινεμά των 90s να μην στιγματιστει από την επιτυχία αλλά και τις καινοτομίες που εισήγαγε στο είδος το DIE HARD φιλμ, των John McTiernan και Bruce Willis.

Τα Action Movies που κοπιαραν το σενάριο “Badass αλλά ταυτόχρονα θνητος και ευάλωτος ήρωας βρίσκεται μπλεγμένος σε κατάσταση τρομοκρατίας” μονοπώλησαν ένα μεγάλο μέρος της δεκαετίας. Το μόνο που ουσιαστικά άλλαζε ήταν η τοποθεσία όπου εκτυλίσσονταν η δράση και η καταστροφή :

Από τον ουρανοξύστη Nakatomi Plaza μεταπηδησαμε σε στάδια χόκεϊ, σε πλοία, τρένα και φυσικά μέσα και σε αεροπλάνα!

PASSENGER 57, AIR FORCE ONE…

Το story “Πολύ Σκληρός για να Πεθάνει… Επάνω στον αέρα” μας χάρισε κορυφαίες ταινίες στο Action είδος. Σήμερα κάνοντας μια αναδρομή σε ορισμένα από αυτά τα κεφάλαια πραγματικά δεν γίνεται να μην εκτιμήσω το ποσό στιβαρά στέκεται ανάμεσα τους το EXECUTIVE DECISION, του σκηνοθέτη Stuart Baird…

Το φιλμ μας εγκλωβιζει, ασφυκτικά, σε μια κατάσταση αεροπειρατειας που αυτές τις μέρες φαντάζει μάλλον επίκαιρη.

Άραβες εξτρεμιστες καταλαμβανουν ένα αεροπλάνο που απογειώνεται από την Αθήνα με προορισμό την Ουάσιγκτον. Οι τρομοκράτες απαιτούν από την Κυβέρνηση των Η. Π. Α. την απελευθέρωση του ηγέτη τους όμως στην πραγματικότητα έχουν σκοπό να ρίξουν το αεροπλάνο κατευθείαν μέσα στην “καρδιά” της Αμερικής και να πυροδοτησουν μια βόμβα γεμάτη με ένα θανατηφόρο αέριο.

Προσηλωμένη στην “We’re NOT dealing with terrorists” Πολιτική της η Κυβέρνηση αναθέτει στον, Σκληρό Καργιολη, συνταγματαρχη Austin Travis (Steven Seagal) να μαζέψει μια ομάδα από Κομαντα, να επιβιβαστουν σε ένα πειραματικό και top secret αεροσκάφος και να παρεισφρησουν στο αεροπλάνο ώστε να εξουδετερωσουν τους τρομοκράτες.

Στο πλευρό του ο Travis θα έχει τον πράκτορα David Grant (Kurt Russell) ώστε να λειτουργήσει ως “Ειδικός σύμβουλός” στην διάρκεια της επιχείρησης. Κάτι που ΔΕΝ χαροποιεί ιδιαίτερα τον πρώτο μιας και ο Grant είναι ένας “χαρτογιακας” που δεν έχει πατήσει ποτέ του πόδι σε παρόμοιες επιχειρήσεις…

Ίσως να μην έχει και άδικο εδώ που τα λέμε… Που να πάρει η οργή ο τυπάς όχι μόνο κάνει καριέρα “κατασκόπου” αποκλειστικά πίσω από την οθόνη του υπολογιστή του αλλά σκάει μύτη σε Black Ops αποστολή ντυμένος με… σμόκιν μιας και πιο πριν βρισκόταν σε μια εκδήλωση!

Τα αδέλφια Thomas που έγραψαν το σενάριο του EXECUTIVE DECISION πάτησαν ξεκάθαρα επάνω στο ύφος και τις διδαχές του DIE HARD. Μέχρι και το σχέδιο των Villains εδώ ακολουθεί ευλαβικά τις διδαχές του δολοπλοκου Hans Gruber. Τα στοιχεία που καθιστούν το φιλμ κάτι παραπάνω από ένα ripoff του DIE HARD είναι η δυναμική και γεμάτη σασπένς σκηνοθεσία του Stuart Baird αλλά και ένα απίστευτα ιντριγκαδορικο plot twist που μας έρχεται στην δεύτερη πράξη.

Το EXECUTIVE DECISION αποτέλεσε το σκηνοθετικό ντεμπούτο του Baird και ο τυπάς χειρίζεται την όλη κατάσταση λες και είναι έμπειρος “Κομάντο“. Χτίζει μια ατμόσφαιρα αγωνίας και προσμονής. Οι Action σεκάνς του είναι μαχιμες και ρεαλιστικές αλλά μας σερβίρονται σε μετρημένες μερίδες. Ο Baird ποντάρει στο σασπένς και δικαιώνεται απόλυτα. Το αλατοπίπερο αυτής της ταινίας είναι τα συναισθήματα των ηρώων κατά την διάρκεια της επιχείρησης και το κατασκοπικό “παιχνίδι” που στήνουν ώστε να μπορέσουν να εντοπίσουν πρώτα τον ηγέτη των τρομοκρατών. Οι Villains παρουσιάζονται οργανωμένοι , αποφασισμένοι και αμείλικτοι. Στην περίπτωση που αντιληφθούν ότι οι κομάντος έχουν εισβάλει στο αεροπλάνο δεν θα διστάσουν να το ανατιναξουν στον αέρα και να σκοτώσουν εκατοντάδες αθώους επιβάτες…

Σε αυτή την ταινία οι ήρωες δεν έχουν το περιθώριο να κάνουν έστω και ένα λάθος και ο σκηνοθέτης μεταφέρει στον θεατή αυτή την αίσθηση με εξαιρετικά ρεαλιστικό και άμεσο τρόπο.

Παράλληλα ο Baird στήνει και μερικές Stealth και Action σεκάνς φίσκα στην αδρεναλίνη. Ακόμη και όταν το πιστολίδι απουσιάζει η ένταση βαράει κόκκινο.

Όπως πχ στην σκηνή όπου ο στρατιώτης John Leguizamo καλείται να κρεμαστεί ανάποδα από ένα σκοινί ώστε να “μαρκάρει” τους στόχους του ή όποια σου μεταφέρει με τρομερή λεπτομέρεια την αίσθηση μιας γνήσιας Black Ops επιχείρησης.

Και κάπου εδώ φτάνουμε και στο μεγάλο plot twist του EXECUTIVE DECISION :

Ο πολλά βαρύς Steven Seagal… ΔΕΝ είναι ο ήρωας της ιστορίας.

Η ταινία ξεκινάει με μια εισαγωγή όπου ο κομάντο Seagal εισβάλει σε μια αποθήκη και με τον, τόσο χαρακτηριστικό, “ατσαλακωτο” τρόπο του ξεκληριζει μια ομάδα από τρομοκράτες. Εξαρχής το σενάριο σου δίνει την εντύπωση ότι ο χαρακτήρας του θα αποτελέσει τον κεντρικό ήρωα της όλης υπόθεσης, με τον Kurt Russel να λειτουργεί σαν ένας πιο θνητος “Sidekick“.

Και να που τελικά, ύστερα από 40 μόλις λεπτά, ο σκηνοθέτης (κυριολεκτικά) εξαερωνει τις προσδοκίες μας…

Όσοι γαλουχηθηκαμε με 90s Steven Seagal γνωρίζαμε μια απαράβατη αλήθεια :

Ο κοτσίδας ΔΕΝ πεθαίνει στις ταινίες του.

Και εδώ διαολε ο “ατσαλακωτος” όχι μόνο πεθαίνει αλλά το κάνει και στα μισά της ταινίας!

Αυτή η, απρόσμενη, εξέλιξη εκτοξεύει κατακόρυφα τους παράγοντες ρεαλισμού και αγωνίας. Ξαφνικά ο άπειρος και χαρτογιακας Kurt Russell αναλαμβάνει τα ηνία της επιχείρησης. Οι ζωές τόσο των συντρόφων του όσο και εκατοντάδων ανθρώπων πλέον εξαρτώνται από εκείνον. Ο Kurt στο παρελθόν μας είχε απόδειξει, μέσα από ταινίες όπως τα ESCAPE FROM NEW YORK και THE THING ότι μπορεί να παίξει macho χαρακτήρες. Στον αντίποδα σε ταινίες όπως το BIG TROUBLE IN LITTLE CHINA δεν τράβηξε ζόρι να παντρέψει το αχαλίνωτο machismo με το camp στοιχείο και την σάτιρα. Εδώ πάλι ενσαρκώνει έναν κοινό θνητο. Εδώ ο ήρωας δεν έχει παραφουσκωμενα μούσκουλα, κάποιο ανεξάντλητο οπλοστάσιο και εξίσου ανεξάντλητες ατάκες. Είναι ένας τρομοκρατημένος άντρας. Ένας απλός αναλυτής που καλείται να υπερνικησει τους φόβους και την απειρία του και μέσω των αυτοσχεδιασμων του να επιτύχει ένα ύψιστο καλό.Και όλα αυτά έχοντας στον πλευρό του έναν “nerd” Oliver Platt…

Στο EXECUTIVE DECISION o Kurt Russell μας χαρίζει έναν Action Ήρωα με τον οποίον μπορούμε να ταυτιστουμε απόλυτα.

Μιας και πιάσαμε τους αυτοσχεδιασμούς ο John Leguizamo προέβη σε πολλούς κατά την διάρκεια των γυρισμάτων γεγονός που δημιούργησε μια ένταση μεταξύ του ίδιου και του Kurt. Σε μια φάση ο χαρακτήρας του πετάει σε εκείνον του Russell την ατάκα “Hope The Smell Doesn’t Give Us Away” αναφερόμενος στην δυσωδία που βγαίνει από τα παπούτσια του. Ο αυτοσχεδιασμος αυτός τσάντισε τον Russell και έτσι ξεκίνησε έναν άτυπο “ανταγωνισμό” ανάμεσα στους δύο ηθοποιούς. Η ένταση αυτή γράφει εξαιρετικά στην οθόνη μιας και τους βοήθησε να χτίσουν μια πολύ δυναμική χημεία.

Πάντως o Leguizamo (σύμφωνα πάντοτε με δικές του δηλώσεις) δεν κατόρθωσε να χτίσει ένα παρόμοιο “δέσιμο” και με τον Steven Seagal. Μια μέρα στα γυρίσματα ο πρώτος έκανε το “λάθος” να γελάσει με μια ατάκα του Seagal. Η αντίδραση του δεύτερου ήταν να τον ρίξει στο καναβατσο με μια αγκωνιά…

Ο Steven Seagal γενικότερα δεν ήταν σε mood “το παρεακι” εκείνη την περίοδο.

Ο αχαλίνωτος εγωισμός του απλά ΔΕΝ μπορούσε να χωνέψει την ιδέα ότι ο χαρακτήρας του θα πέθαινε μέσα στην ταινία. Δεν είναι τυχαίο ότι υπάρχουν μόλις δύο ταινίες στις οποίες “πεθαίνει“. Η πρώτη είναι αυτή και η δεύτερη είναι το MACHETE, που ουσιαστικά λειτουργεί ως μια Grindhouse παρωδία του Action σινεμά.

Μία φήμη έλεγε ότι ο Kurt Russell είχε ασκήσει βέτο στο να συνεργαστεί με τον Seagal. Αιτία στάθηκαν οι κατηγορίες περί σεξουαλικης παρενόχλησης και σωματικής κακοποίησης που είχαν αρχίσει να κάνουν την εμφάνισή τους εις βάρος του κοτσίδα. Ανάμεσα στις γυναίκες που τον κατηγορουσαν για ξυλοδαρμό ήταν και η πρώην σύζυγος του. Λέγεται ότι ύστερα από αυτό οι παραγωγοί πήραν την απόφαση να “ξεκανουν” τον αστέρα τους και το βάρος της ταινίας να πέσει επάνω στους Russell και Leguizamo.

Η αρχική ιδέα γύρω από τον “θάνατο” του Seagal τον ήθελε να καταλήγει με το κεφάλι του ανατιναγμενο λόγω ατμοσφαιρικής πίεσης. Ο Seagal δεν γούσταρε καθόλου αυτή την εκδοχή και εκδήλωσε την ανησυχία του ότι “δεν ήταν ρεαλιστική και δεν θα αρέσει στους οπαδούς“. Στην πραγματικότητα το σενάριο αυτό δεν ήταν “ρεαλιστικό” μονάχα μέσα στο μυαλό του. Μάλιστα φρόντισε να καθυστερήσει για αρκετές μέρες το γύρισμα…

Τελικά χρειάστηκε να παρεμβουν οι παραγωγοί και να τον απειλήσουν με αθέτηση συμβολαίου ώστε να πειστεί να γυρίσει την σκηνή. Πάντως ο ηθοποιός, ύστερα από αρκετή γκρίνια, έπεισε τον σκηνοθέτη να του δώσει έναν πιο “ηρωικό” και of screen “θάνατο”.

Ασχέτως αν η φημολογία αυτή ευσταθεί ή όχι οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι ο “θάνατος”, του macho και μέχρι πρότινος “ανίκητου”, Steven Seagal προσδίδει στο EXECUTIVE DECISION μια εντελώς διαφορετική βαρύτητα που το έκανε να ξεχωρίζει από τις 90s κλισέ παραγωγές του Action κινηματογράφου. Βέβαια προς το φινάλε το φιλμ υποκύπτει κάπως στην υπερβολή της εποχής του καθώς παρατηρούμε τον Kurt Russell να πιλοταρει και να προσγειωνει με επιτυχία ένα ολόκληρο Boeing αεροπλάνο! Ο σκηνοθέτης πάει να μπαλωσει το απόλυτο αυτό κλισέ δείχνοντας μας στην αρχή τον ήρωα να κάνει μαθήματα πτήσης αλλά και πάλι η μετάβαση του από ένα μικρό αεροπλανάκι σε κοτζάμ Boeing φαντάζει ως σενάριο ακραίας επιστημονικής φαντασίας. Βέβαια ίσως ο Kurt να το προσγείωσε όντως τελικά το ρημάδι μιας και κατέχει άδεια πιλότου και στην πραγματικότητα!

Πολύ συμβολικά ύστερα από αυτή την ταινία ξεκίνησαν να (αργο)πεθαίνουν τόσο η καριέρα όσο και το σταριλικι του Steven Seagal…

Ο Seagal ποτέ του δεν μπόρεσε ή δεν δέχτηκε να εξελιχθεί ως ηθοποιός ώστε να ενσωματωθεί στην νέα εποχή του Action σινεμά. Μια εποχή όπου το κοινό πλέον καταναλώνε Action ήρωες που πέρα από σκληροτραχηλοι θα φανταζαν και “θνητοί“. Ήταν καιρός να εξελιχθούν σε αστέρες του είδους ηθοποιοί όπως είναι οι, πιο προσιτοι στον θεατή, Bruce Willis και Keanu Reeves. Ακόμη και τα Ιερά Action “τέρατα” οπως ήταν οι Arnold, Sly και JCVD φρόντισαν να πειραματίστουν με ρόλους, κινηματογραφικα είδη και να παίξουν μέχρι και σε Action κωμωδίες ή παρωδίες. Ο πεισματάρης Seagal πάλι παρέμεινε στάσιμος με αποτέλεσμα να ξεπέσει στις straight to VHS και DVD παραγωγές. Τα μοναδικά πράγματα γύρω του που είχαν “ανοδική πορεία” ήταν οι διάφορες κατηγορίες για σεξουαλικη παρενόχληση, τα κιλά του, η αμφισβήτηση γύρω από τις ικανότητες του στις πολεμικές τέχνες και η εικόνα του ως μια “καρικατούρα“…

Η άρνηση ή η ανικανότητα (πιθανότατα και τα δύο) του Seagal να εξελιχθεί ως περφορμερ καθιστούν το EXECUTIVE DECISION ίσως ως την τελευταία μεγάλη ταινία του. Ίσως αν ο Seagal έκανε καριέρα στα 80s και μέσα σε ένα στούντιο τύπου CANNON GROUP η καριέρα του να φτουραγε περισσότερο (όπως πχ σαν εκείνη του επίσης μονοδιάστατου και ατσαλακωτου πατριώτη Chuck Norris) αλλά στα μέσα των 90s η αίσθηση ήταν ότι ο τυπάς απλά εξάντλησε τις οποίες προοπτικές και την οποία απήχηση είχε μέχρι τότε.

Πάντως η τσαντίλα που ένιωθε κατά την διάρκεια των γυρισμάτων ο κοτσίδας ωφέλησε την ερμηνεία του. Η γνήσια απαξίωση που αισθανόταν απέναντι στον Kurt Russell γράφει στην οθόνη και βοηθά να χτιστεί μια σχέση ανάμεσα τους που ακροβατεί ανάμεσα στον ανταγωνισμό και την συνεργασία . Λίγο πριν “πεθάνει” ο χαρακτήρας του ρίχνει ένα βλέμμα σε εκείνον του Kurt σε φάση “σειρά σου να το παίξεις ήρωας ρε φλωρε, για να σε δούμε αν θα τα καταφέρεις χωρίς εμένα !” και ομολογουμένως όλο αυτό ταιριάζει γάντι στο ύφος και την ιστορία της ταινίας.

Και ναι ο Kurt Russell τα κατάφερε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της “αποστολής”!

Το EXECUTIVE DECISION βγήκε στις αίθουσες το 1996 και” απογειώθηκε ” στο Box Office. Οι κριτικές ήταν διφορούμενες πάντως. Κάποιοι κριτικοί το έκριναν ως ένα ακόμη “κλισέ” φιλμ δράσης ενώ άλλοι το παραδέχτηκαν για τα ρίσκα που πήρε σεναριακα και για το, κυρίως εγκεφαλικό, σασπένς που σου μετέδιδε. Το γεγονός ότι η φάτσα του Seagal ΔΕΝ εμφανίζεται στο ποστερ της ταινίας μάλλον ενισχύει την εγκυρότητα της φήμης που προαναφέραμε. Πάντως σε χώρες όπως πχ η Γερμανία και η Ινδονησία το πρόσωπο του Seagal μπήκε “κοπιπαστε” στην αφίσα μιας και ο ηθοποιός είχε ένα ισχυρό fanbase.

Αξίζει να κάνουνε και μια αναφορά στους David Suchet και Halle Berry που επίσης παρέδωσαν αξιόλογες ερμηνείες. Ο πρώτος όντας θεατρικός ηθοποιός προσεγγίζει με “σαιξπηρικη” σοβαρότητα και ρεαλισμό τον ρόλο του ως Άραβας Εξτρεμιστης και μας δίνει έναν ανταγωνιστή πανούργο και αμείλικτο. Η δεύτερη πάλι αν και σε μικρό ρόλο κατορθώνει να μας παρουσιάσει μια εξαιρετικά δυναμική αεροσυνοδό που θα παλέψει με αυτοθυσία να σώσει τους συνεπιβάτες της.

Μιας και το story της ταινίας ξεκινά από την Αθήνα εδώ έχουμε ελληνική εκπροσωπηση με τον ηθοποιό Αντρέα Κατσουλα να υποδύεται έναν τρομοκράτη, έχουμε εναέριο πλάνο της Ακρόπολης ενώ σε μια φάση κάνει ένα cameo η Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ μιας και την χρησιμοποιούν οι τρομοκράτες για να μπασουν τον μηχανισμό που θα πυροδοτήσει την βόμβας τους!

Επίσης υπάρχουν μερικές τρομαχτικες συμπτώσεις γύρω από την ταινία. Ο τρόπος με τον οποίο εκτυλίσσεται η αεροπειρατεια από τους Άραβες τρομοκράτες θυμίζει εκείνη της 11ης Σεπτεμβρίου.

Ο αριθμός της πτήσης είναι 343 και ακριβώς τον ίδιο αριθμό εγραψαν οι γενναίοι πυροσβέστες, αστυνομικοί και διασώστες που χάθηκαν κατά την διάρκεια της τρομοκρατικής ενέργειας…

Ένα λιγότερο μακάβριο παράδοξο είναι το όνομα της αεροπορικής εταιρείας “Oceanic” καθώς είναι η ίδια εταιρεία που το αεροπλάνο της κατέπεσε σε εκείνο το αξέχαστο νησί στην τηλεοπτική σειρά LOST. Και στις δύο παραγωγές συμμετείχε ο ηθοποιός Nick Jameson.

Επίσης τα τελευταία χρόνια ο Seagal έχει αποκτήσει δεσμούς φιλίας με τον πρόεδρο / δικτάτορα της Λευκορωσίας, Alexander Lukashenko…

Ο Lukashenko οργάνωσε πρόσφατα μια αληθινή αεροπειρατεια (σε πτήση που ξεκίνησε από την Αθήνα…) και ειλικρινά δεν θα μου φαινόταν καθόλου παράλογο αν είχε ως πηγή έμπνευσης την ταινία του “κολλητού” του…

Όπως και να χει πέραν των συμπτωσεων (?!) και του παρασκηνίου το EXECUTIVE DECISION μέχρι και σήμερα παραμένει ένα απόλυτα στιβαρό και φίσκα στην αδρεναλίνη Action Movie.

Εδώ ο, δαιμόνιος, παραγωγός Joel Silver πάτησε ευλαβικά στις διδαχές και τακτικές του συνεργάτη του Jerry Bruckheimer :

Πήρε ένα B~Διαλογής σενάριο που αρχικά λειτουργούσε ως ένας ακόμη “κλώνος” του DIE HARD, το εμπλούτισε με τολμηρές πινελιές και το στελεχώσε με πρωτοκλασάτα ονόματα του Hollywood.

Το τελικό αποτέλεσμα είναι μια περιπετειώδης “πτήση” που όσες φορές και αν επιβιβαστείς σε αυτή το μόνο σίγουρο είναι ότι θα περάσεις καλά.

Πάντως και ο Seagal με την ερμηνεία του εδώ προτάθηκε για βραβείο Β ‘ Ανδρικού ρόλου…στα Χρύσα Βατόμουρα του 96!

Τελικά έχασε αυτή την ατιμωτικη διάκριση από τον Marlon Brando…